دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری، نوعی از دیابت می باشد که در زمان حاملگی بصورت افزایش قندخون تشخیص داده می شود. علت آن هورمون های ترشح شده از جفت است که اثرات ضد انسولینی دارند که با ترشح انسولین توسط سلول های لوزالمعده مادر اثر این هورمون ها خنثی می شود ولی مقدار ترشح انسولین افراد مستعد برای جبران کافی نیست.
افزایش غیر طبیعی قند خون در دوران بارداری می تواند منجر به عوارض مادری و جنینی شود لذا پیشگیری و کنترل آن در طی دوران بارداری ضروری می باشد.
برای بررسی بیشتر با لوکس بیبی همراه باشید.
دیابت بارداری چیست؟
برای بررسی جدول قند خون در بارداری ابتدا بهتر است بدانید پیش دیابت چیست و دیابت بارداری به چه وضعیتی گفته می‌شود. اگر قند خون ناشتا بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، نشان‌دهنده ابتلا به پیش دیابت است. دیابت بارداری (Gestational Diabetes) هم نوعی دیابت به‌شمار می‌آید که در دوران حاملگی بروز پیدا می‌کند و زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند سطح قند خون را تنظیم کند. علت این عارضه می‌تواند ناشی از هورمون‌های تولیدشده توسط جفت باشد که باعث ایجاد اختلال در عملکرد انسولین می‌شوند و نتیجه آن، افزایش قند خون مادر در دوران حاملگی است.
این وضعیت معمولا بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری ایجاد می‌شود و بعد از زایمان از بین می‌رود. در واقع، ابتلا به دیابت حاملگی در این دوران از زندگی به معنای این نیست که قبل از بارداری دیابت داشته‌اید یا بعد از آن دچار دیابت خواهید شد. اما اگر این بیماری به خوبی مدیریت نشود، می‌تواند احتمال ابتلای کودک به قند خون بالا و همچنین احتمال بروز عوارض جدی برای شما و جنین‌تان را در دوران بارداری و زایمان افزایش دهد.
انواع دیابت بارداری
به طور کلی، دیابت بارداری به ۲ دسته تقسیم می‌شود:
- کلاس A۱ برای توصیف قند بارداری که می‌توان آن را تنها از طریق رژیم غذایی کنترل کرد، استفاده می‌شود.
- کلاس A۲ به نوعی دیابت بارداری می‌گویند که در آن از انسولین یا سایر داروهای خوراکی برای کنترل این بیماری استفاده می‌شود.
علت دیابت بارداری
در دوران بارداری، برای تأمین انرژی مادر و رشد جنین، تغییرات هورمونی و افزایش وزن اتفاق می‌افتد. این تغییرات باعث افزایش نیاز بدن به انسولین می‌شود و درصورتی‌که تولید انسولین کافی نباشد، قند خون افزایش می‌یابد و درنتیجه دیابت بارداری ایجاد می‌شود.
عواملی که احتمال ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- پدر، مادر، خواهر یا برادر مبتلا به دیابت نوع دو
- سن 25 سال یا بیشتر
- اضافه‌وزن یا چاقی (شاخص تودۀ بدنی ۲۵ یا بیشتر)
- سابقۀ ابتلا به دیابت بارداری در بارداری‌های پیشین
- سابقۀ زایمان نوزاد با وزن بیشتر از 4 کیلوگرم
- ابتلا به دیابت پنهان یا پیش‌دیابت
- سابقۀ سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
- بالا بودن چربی خون (HDL کمتر از 45 یا تری‌گلیسیرید بالای 125)
اگر باردار هستید و یک یا چند مورد از این عوامل خطر را دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
تشخیص دیابت بارداری در زنان چگونه است؟
آزمایش غربالگری گلوکز، یک آزمایش معمول در دوران بارداری است که میزان گلوکز (قند) خون در زنان باردار را بررسی می‌کند. تست غربالگری دیابت بارداری، بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ حاملگی انجام می‌شود. اما در صورت وجود عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری، در اولین ملاقات با پزشک، تست چالش گلوکز انجام می‌شود.
می‌شود.در ادامه با انواع روش‌های تست قند بالا در بارداری آشنا خواهید شد:
تست چالش گلوکز (GCT)
این تست برای غربالگری و تشخیص اختلالات قند خون در زنان باردار، در هفته‌ی ۲۴ تا ۲۸ حاملگی انجام می‌شود و مثبت بودن آن به معنای ابتلا به دیابت بارداری نیست. بلکه مشخص می‌کند چه افرادی به آزمایش‌های بیشتر برای تایید تشخیص دیابت حاملگی، نیاز دارند.
در مرحله‌ی اول، این آزمایش را می‌توان در شرایط غیر ناشتا و در هر ساعت از روز، بدون توجه به آخرین وعده‌ی غذایی مصرفی، انجام داد. در مدت انجام آزمایش، شما باید در حالت نشسته قرار داشته باشید و از نوشیدن چای یا قهوه، خوردن مواد غذایی یا فعالیت بدنی شدید، خودداری کنید. از شما خواسته می‌شود مایعی حاوی ۵۰ گرم گلوکز را طی ۵ دقیقه بنوشید. با گذشت ۱ ساعت از نوشیدن محلول گلوکز، برای بررسی سطح گلوکز خون، از شما نمونه خون گرفته می‌شود.
تست تحمل گلوکز (GGT)
برای انجام این تست، باید حداقل ۸ ساعت قبل از آزمایش، ناشتا باشید و به غیر از آب چیزی نخورید و ننوشید. در طول آزمایش هم نمی‌توانید غذا بخورید. در تست تحمل گلوکز ۳ ساعته، از شما خواسته می‌شود مایعی که حاوی ۱۰۰ گرم گلوکز است را طی ۵ دقیقه بنوشید. برای این تست ۳ بار از شما نمونه‌ی خون گرفته می‌شود: در حالت ناشتا، ۱ ساعت، ۲ ساعت و ۳ ساعت بعد از نوشیدن محلول گلوکز.
تست تحمل گلوکز ۲ ساعته برای چک کردن قند بالا در بارداری نیز به همین شکل انجام می‌شود؛ ولی با این تفاوت که محلول مورد استفاده، حاوی ۷۵ گرم گلوکز است و قند خون در حالت ناشتا، ۱ ساعت و ۲ ساعت بعد از مصرف محلول اندازه گیری می‌شود.
بررسی نتایج آزمایش قند خون
در آزمایش قند خون هموگلوبین گلیکوزیله یا HbA۱c سطح قند خون در ۳ ماه گذشته را نشان می‌دهد. در دیابت بارداری باید در محدوده‌ی ۶ تا ۶/۵ باشد. HbA۱c کمتر از ۶/۵، با کمترین خطر ناهنجاری‌های مادرزادی همراه است.
در تست چالش گلوکز (GCT)، اگر سطح گلوکز خون بالاتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، تست مثبت است و نیاز به انجام تست تحمل گلوکز خواهید داشت. اگر دو مورد یا بیشتر از مقادیر اندازه گیری شده بالاتر از محدوده‌ی طبیعی باشد، تشخیص دیابت بارداری گذاشته می‌شود:
- قند خون ناشتا باید کمتر از ۹۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.
- قند خون ۱ ساعته باید کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.
- قند خون ۲ ساعته باید کمتر از ۱۵۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.
- قند خون ۳ ساعته باید کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.
چه زمانی آزمایش دیابت بارداری بدهیم؟
زمان معمول برای انجام آزمایش دیابت بارداری بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ حاملگی است. تست‌های خاص هر هفته شامل موارد زیر هستند:
- هفته ۲۴ بارداری: آزمایش چالش گلوکز (GCT)
- هفته بیست و پنجم بارداری: آزمایش خاصی در این هفته انجام نمی‌شود.
- هفته ۲۶ بارداری: آزمایش خاصی معمولا در این هفته انجام نمی‌شود.
- هفته بیست و هفت بارداری: در این هفته هم آزمایشی انجام نمی‌شود.
- هفته ۲۸ بارداری: تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT). اگر نتیجه GCT بالا بود، OGTT انجام می‌شود که شامل ناشتا بودن یک شبه، نوشیدن محلول گلوکز و گرفتن خون در فواصل زمانی مشخص (معمولاً ۱، ۲ و ۳ ساعت بعد) برای اندازه‌گیری نحوه پردازش گلوکز بدن است.
برنامه ی غذایی برای افراد مبتلا به دیابت بارداری
در صورت ابتلا به دیابت بارداری، به مقدار کافی از مواد غذایی فیبردار استفاده کنید
در صورت ابتلا به دیابت بارداری:
- در برنامه غذایی خود از تمام گروه های غذایی استفاده کنید.
- سعی کنید غذای مورد استفاده خود را در دفعات بیشتر و با حجم کمتر استفاده کنید (در 3 وعده اصلی و 2-3 میان وعده)
- دریافت مواد غذایی قندی مثل شیرینی ها، قند، شکر، عسل، خرما را می توان بمقدار بسیار کم با نظر کارشناس تغذیه استفاده کرد.
– مصرف شیرینی جات را طبق نظر کارشناس تغذیه به حداقل برسانید. - مواد غذایی نشاسته ای مثل نان، برنج، سیب زمینی و ماکارانی را در میزان توصیه شده توسط کارشناس تغذیه مصرف نمایید.
- روزانه حتما از مواد غذایی فیبردار مانند میوه، سبزی، حبوبات و غلات سبوس دار استفاده کنید.
- به خاطر داشته باشيد كه نياز شما به گروه شير و لبنيات بيشتر از زمانيست كه باردار نيستيد.
