روش‌های مقابله با رفلاکس معده در نوزادان
رفلاکس نوزادان یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است و زمانی رخ می‌دهد که محتوایات معده به سمت مری بازگردند. این بیماری ممکن است موجب ناراحتی نوزاد و نگرانی والدین شود، اما خوشبختانه در بیشتر موارد با رشد نوزاد خود‌به‌خود بر‌طرف می‌شود. با این حال، تشخیص به موقع و درمان رفلاکس نوزادان ضروری است، چرا که در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به عوارض جدی‌تری شود. در این مقاله از لوکس بیبی روش‌های مقابله با رفلاکس معده در نوزادان را باهم مطالعه می کنیم.
رفلاکس معده چه زمانی رخ می‌دهد؟
رفلاکس معده زمانی رخ می‌دهد که عضله‌ی اسفنکتر (sphincter) در انتهای پایینی مری (لوله‌ای که غذا را از دهان به معده می‌برد) در زمان نامناسبی شل شود. شل شدن این عضله به اسید معده اجازه می‌دهد تا به مری برگردد. اگر کودک شما رفلاکس اسید معده را تجربه می‌کند، نکات زیر ممکن است به کاهش ناراحتی و دوره‌های برگرداندن غذا کمک کند.
چه زماني بايد به پزشك مراجعه نمود؟
در صورتی که یکی از موارد زیر رخ داد، توصیه می‌کنیم حتما با متخصص اطفال تماس بگیرید:
- وزن کودک افزايش پيدا نمی‌كند
- با شدت تف می‌کند به طوري كه منجر به بيرون پريدن محتويات معده از دهان او می‌شود (استفراغ پرتابه‌ای)
- تف كردن مايع زرد رنگ
- تف كردن خون و يا موادی كه شبيه دانه های قهوه باشد
- اجتناب از غذا خوردن
- در مدفوع او خون مشاهده كرديد
- مشكلات تنفسي دارد
- استفراغ را در سن ۶ ماهگي يا ديرتر آغاز كند.
برخي از اين علائم ممكن است نشان دهنده شرايط جدي تری باشند، مانند بيماری رفلاكس از معده به مری (GERD) و يا تنگي پيلور. در GERD رفلاكس حاوي اسيد معده است كه به جدار خارجی مری آسيب می‌رساند. تنگي پيلور شرايط نادری است كه در آن دريچه باريك بين معده و روده كوچك، از تخليه محتويات معده به روده كوچك جلوگيری می‌كند.
علائم ریفلاکس در نوزادان چیست؟
در نوزادان، ریفلاکس محتویات معده به مری (GER) معمولا باعث علائم زیر می‌شود:
- بازگشت محتویات معده از طریق مری و به داخل گلو یا دهان
- برگرداندن شیر
نوزادان مبتلا به بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) ممکن است علاوه بر رگورژیتاسیون و برگرداندن شیر علائم زیر را نیز داشته باشند:
- دادن قوس به کمر و حرکات غیرطبیعی در گردن و چانه
- اختلال در بلع
- تحریک‌پذیری
- از دست دادن اشتها یا امتناع از شیر خوردن
- عوارضی مانند خوب وزن نگرفتن، سرفه یا خس‌خس سینه
- استفراغ
اگر شیرخوار علائمی مانند موارد زیر را داشته باشد، ممکن است علت یک مشکل جدی سلامتی غیر از GERD باشد و باید فوراً با پزشک تماس بگیریم:
- گریه یا تحریک‌پذیری بیش از حد معمول
- مشکل تنفسی
- مشکل در بلع
- علائم خونریزی دستگاه گوارش، مانند:
o استفراغ حاوی خون یا شبیه تفاله قهوه
o خونریزی مقعدی یا مدفوع حاوی خون - علائم کم‌آبی بدن، مانند بی‌حالی یا خشک بودن پوشک به مدت 3 ساعت یا بیشتر
- استفراغ:
o بسیار زیاد
o پرتابی
o حاوی صفرا که رنگ استفراغ را سبز یا زرد می‌کند - شروع استفراغ یا رگورژیتاسیون در نوزاد کمتر از 2 هفته یا بزرگتر از 6 ماه
علت ریفلاکس در نوزادان چیست؟
عوامل متعددی منجر به ریفلاکس در نوزادان می‌شوند. به عنوان مثال، در 6 ماه اول زندگی، نوزادان در بیشتر اوقات دراز کشیده است و مری و اسفنکتر تحتانی مری کاملا تکامل نیافته است. همچنین شیرخوار غذاهایی می‌خورد که عمدتاً مایع هستند. این عوامل احتمال بازگشت محتویات معده به مری را بیشتر می‌کنند. زمانی که به تدریج با رشد و تکامل، کودک زمان بیشتری را در حالت نشسته یا ایستاده می‌گذراند و غذاهای جامد بیشتری می‌خورد، معمولا علائم ریفلاس کمتری را تجربه می‌کند.
- ش
روش‌های مقابله با رفلاکس معده در نوزادان
برای کاهش و کنترل رفلاکس معده، مجموعه‌ای از راهکارهای عملی وجود دارد که با توجه به شرایط نوزاد، قابل اجراست.
تغذیه کم حجم و در فواصل کوتاه‌تر
به جای تغذیه نوزاد با مقدار زیاد شیر در هر وعده، بهتر است از وعده‌های کم حجم‌تر و مکررتر استفاده شود. این کار از پر شدن بیش از حد معده و فشار روی دریچه مری جلوگیری می‌کند.
نگه داشتن نوزاد در وضعیت قائم پس از شیر خوردن
والدین باید پس از تغذیه، نوزاد را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در وضعیت نشسته یا نیمه‌نشسته قرار دهند. این موقعیت با کمک جاذبه، مانع برگشت محتویات معده به مری می‌شود.
تنظیم موقعیت خواب نوزاد
گرچه خوابیدن نوزاد به پشت ایمن‌ترین حالت است، اما می‌توان با استفاده از تشک‌های شیبدار یا بالا آوردن سر تخت نوزاد (به میزان حدود ۳۰ درجه)، احتمال رفلاکس را کاهش داد. نباید از بالش‌های نرم یا وسایل خطرناک استفاده کرد.
آروغ گیری منظم از روش‌های مقابله با رفلاکس معده در نوزادان
گرفتن آروغ نوزاد پس از هر تغذیه (و حتی در بین آن) می‌تواند از تجمع هوا در معده جلوگیری کرده و به کاهش رفلاکس کمک کند. حالت نشسته بر شانه یا به صورت نشسته روی پا مناسب است.
اصلاح وضعیت تغذیه با شیشه شیر
استفاده از شیشه شیرهای طراحی‌شده برای کاهش رفلاکس، مانند شیشه‌های ضد کولیک یا دارای شیر کنترل شده، به ورود کمتر هوا به معده کمک می‌کند. این شیشه‌ها اغلب دارای سوپاپ ضد هوا هستند.
استفاده از شیر خشک‌های ضد رفلاکس
در صورتی که نوزاد با شیر خشک تغذیه می‌شود، پزشک ممکن است شیر خشک‌های غلیظ‌تر یا ضد رفلاکس را توصیه کند. این شیرها معمولاً با قوام بیشتر خود، ماندگاری بیشتری در معده دارند و احتمال بازگشت را کم می‌کنند.
اصلاح رژیم غذایی مادر (در صورت شیردهی)
برخی از خوراکی‌های مصرف شده توسط مادر می‌توانند از طریق شیر به نوزاد منتقل شده و علائم رفلاکس را تشدید کنند. حذف لبنیات گاوی، نوشیدنی‌های کافئین‌دار، شکلات، غذاهای پرادویه یا نفاخ برای چند هفته می‌تواند مفید باشد.
ماساژ ملایم شکم و آرام سازی نوزاد از روش‌های مقابله با رفلاکس معده در نوزادان
ماساژ ملایم شکم نوزاد در جهت عقربه‌های ساعت، به هضم بهتر شیر کمک می‌کند. همچنین، محیط آرام، دوری از سروصدا و نور شدید می‌تواند از بی‌قراری و گریه‌ی نوزاد (که باعث بلع هوای بیشتر می‌شود) پیشگیری کند.
دارودرمانی در موارد شدید
اگر هیچ یک از روش‌های غیر‌دارویی مؤثر نباشد و رفلاکس با عوارضی مانند کاهش وزن یا آسیب به مری همراه باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند رانیتیدین یا مهارکننده‌های پمپ پروتون تجویز کند. این داروها باید کاملاً تحت نظر پزشک مصرف شوند.
چه نوزادانی بیشتر در خطر ابتلا به بیماری رفلاکس معده نوزادان هستند؟
نوزادانی که بیشتر در خطر ابتلا به رفلاکس معده یا GERD قرار دارند، شامل گروه‌های خاصی هستند که به دلایل مختلف، مستعد این بیماری می‌باشند. یکی از شایع‌ترینِ این گروه‌ها، نوزادان نارس هستند. این نوزادان به دلیل ناتوانی دستگاه گوارش و نقص در توسعه اسفنکتر تحتانی مری که وظیفه جلوگیری از بازگشت محتویات معده به مری را دارد، آسیب‌پذیرتر هستند. بنابراین نوزادان نارس، بیشتر مستعد بروز علائم رفلاکس مانند برگرداندن غذا و ناراحتی پس از تغذیه می‌باشند.
گروه دیگری از نوزادان که در معرض خطر ابتلا به رفلاکس معده قرار دارند، نوزادان مبتلا به فتق هیاتال هستند. در این عارضه، بخشی از معده به بالای دیافراگم فشار می‌آورد و می‌تواند منجر به برگشت محتویات معده به مری شود. همچنین نوزادانی که با نقایص مادرزادی مری مانند آترزی (بسته بودن یا نقص در مری) متولد می‌شوند، ممکن است در مدیریت طبیعی محتویات گوارشی خود دچار مشکل شده و با مشکل رفلاکس معده رو‌به‌رو شوند.
سومین گروه که مستعد رفلاکس معده می‌باشند، نوزادانی هستند که از بیماری‌های نورولوژیک یا سایر اختلالات پزشکی که بر دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارند، رنج می‌برند. این گروه ممکن است دچار بیماری‌هایی مانند سیستیک فیبروزیس یا فلج مغزی باشند که می‌تواند باعث اختلال در عملکرد طبیعی اسفنکتر مری و افزایش احتمال رفلاکس معده آن‌ها شود. این شرایط می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تغذیه و هضم غذا در این دسته از نوزادان داشته باشد. در این صورت مراقبت‌های ویژه و گاهی اوقات تدابیر پزشکی فوری برای مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض طولانی مدت، الزامی است.
در نهایت اینکه به‌عنوان والدین این کودکان
فراموش نکنید که هر کودک با کودکان و نوزادان دیگر متفاوت است. همچنین خوشبختانه رفلاکس معده نوزادان با بزرگ شدن آن‌ها کاهش پیدا کرده و کم‌کم درمان می‌شود. ضمن اینکه روش‌های درمانی زیادی برای این عارضه وجود دارد که از کودکی به کودک دیگر تفاوت داشته و توصیه‌ی ما این است که قبل از انتخاب هر روشی با پزشک اطفال مشورت کنید. روش‌های درمانی خانگی را به هیچ عنوان برای نوزادان خود امتحان نکنید زیرا که ممکن است اولین اشتباه شما آخرین اشتباه باشد.
