از کجا بفهمیم نوزاد تشنج کرده؟ علت تشنج در کودکان چیست؟

تشنج در کودکان یکی از مشکلات رایجی است که والدین به‌طور مکرر با آن مواجه می‌شوند. این حالت به نوعی اختلال در فعالیت الکتریکی مغز بازمی‌گردد که ناشی از فعالیت شدید و غیرطبیعی سلول‌های عصبی است. در این شرایط، سیگنال‌های الکتریکی مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرند و ممکن است کودک به طور ناگهانی دچار تشنج شود.

تشنج‌ها می‌توانند با تب همراه باشند یا بدون آن بروز کنند. خوشبختانه، تحقیقات پزشکی در زمینه درمان و مدیریت این اختلال، پیشرفت‌های قابل توجهی داشته و روش‌های مختلفی برای کنترل آن پیشنهاد شده است. در این راستا، به بررسی این عارضه و استراتژی‌های درمانی موجود خواهیم پرداخت با لوکس بیبی همراه باشید.

تشنج نوزاد چیست؟

تشنج نوزاد ناشی از فعالیت الکتریکی غیر طبیعی، ناگهانی و بیش از حد مغز است که در دوره نوزادی رخ می‌دهد. این حالت بیشتر در ۲۸ روز اول زندگی نوزاد اتفاق می‌افتد و نوزادان نارس یا کم‌وزن، بیشتر در معرض ابتلا به تشنج نوزادی هستند.

برخی از تشنج‌های نوزادی کوتاه مدت و خفیف هستند و تاثیر منفی بر سلامت نوزاد نخواهند داشت. از سوی دیگر تشنج‌های طولانی مدت و درمان نشده، باعث آسیب دائمی به مغز می‌شوند که علت آن کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز و فعالیت بیش از حد سلول‌های مغزی است. پس نوزادانی که دچار تشنج می‌شوند، باید مراقبت‌های پزشکی و تخصصی دریافت کنند.

وقتی یک سری فعالیت های غیر طبیعی الکتریکال در مغز بیافتد، این فعالیتها به طور موقت موجب اختلال در سیگنالهای الکتریکی مغزی می شوند. به گفته پروفسور آدام هارتمن عضو مرکز کودکان جان هاپکینز در بالتیمور “تشنج در واقع یک سری اتصال کوتاه کوتاه در مغز است.”

صرع یکی از معمولترین دلایل تشنج است، ولی خیلی چیزهای دیگر از قبیل ضربه ها، اختلالات مغزی و برهم زدن تعادل شیمیایی مغز، حتی سکته مغزی هم باعث ایجاد تشنج می شود، در اغلب موارد حتی پزشک هم نمی تواند دلیلی برای تشنج پیدا کند.

علائم تشنج در کودکان

علائم تشنج در کودکان شامل طیف وسیعی می‌شود که برای هر کودک می‌تواند یک یا چند مورد را در بر گیرد. از مهم‌ترین علائم بیماری تشنج کودکان:

• خیره شدن به یک نقطه ثابت
• لرزیدن بدن
• پرش عضلات دست و پا
• بیهوش شدن
• سفت شدن بدن
• بی اختیاری در ادرار و مدفوع
• حالت تهوع
• افتادن ناگهانی و بدون دلیل
• مشکلات تنفسی
• تغییرات گفتاری و دیداری
• و…

در نظر بگیرید که تشخیص برخی علائم باعث جلوگیری از تشنج در کودکان می­‌شود.

علت تشنج نوزادان تا یک ماهگی چیست؟

تشخیص علت تشنج نوزادان تا یک ماهگی، اولین قدم در کنترل تشنج است. زیرا با رفع علت و برطرف کردن آن، از آسیب‌های جدی وارد شده بر مغز کاسته می‌شود. عوارض طولانی‌مدت تشنج بر مغز نوزادان، می‌تواند شامل تاخیر تکامل، اختلالات یادگیری، فلج مغزی در کودکان یا CP باشد.

همچنین تشنج نوزادان، ممکن است به علت بیماری‌های زمینه‌ای باشد که نیاز به پیگیری دارند. امکان دارد مشکل جدی در کودک یافت نشود و فقط یک تشنج گذرا باشد. شایع‌ترین علت تشنج نوزادان تا یک ماهگی، به شرح زیر است:

• کمبود اکسیژن هنگام تولد
• خون‌ریزی داخل مغز
• آسیب وارد شدن به نوزاد در هنگام زایمان
• عفونت‌های مغز مانند مننژیت و انسفالیت
• مشکلات ساختاری مغز
• بیماری‌های متابولیک ژنتیکی
• کمبود کلسیم، سدیم، منیزیوم خون
• افت قند خون
• مشکلات عروقی مغز
• اعتیاد مادر به مواد مخدر یا مصرف برخی داروها و مواد شیمیایی
• کمبود پیریدوکسین یا ویتامین B6

تشخیص دلایل تشنج در نوزادان به عهده پزشک متخصص است.

علت تب و تشنج نوزادان تا یک ماهگی چیست؟

تشنج ناشی از تب، بسیار عادی است. گاهی نوزادان دچار این حالت می‌شوند که معمولاً ناشی از یک عفونت ویروسی و به‌ندرت، به دلیل عفونت باکتریایی است. به نظر می‌رسد که ویروس آنفولانزا و ویروسی که باعث روزئولا می‌شود، اغلب با تب‌های شدید همراه است. در این حالت، نوزاد در گروه نوزادان تشنجی قرار نمی‌گیرد زیرا این تشنج اغلب موقتی است و در این مقاله، بیشتر روی انواع تشنج نوزادان تا یک ماهگی، بدون تب تمرکز می‌شود.

خرید تب سنج

علت تشنج نوزاد در اتاق زایمان چیست؟

در مواردی، در اتاق زایمان شاهد تشنج در نوزاد تازه متولد شده هستیم. علت چیست؟ این تشنج ممکن است به علت نرسیدن اکسیژن به جنین، تزریق داروی بی‌حسی به داخل سر جنین یا ساختارغیرطبیعی و مادرزادی مغزی جنین باشد.

علل تشنج نوزاد پس از تولد تا یک ماهگی

انواع تشنج در کودکان در ادامه توضیح داده شده است:

• آنسفالوپاتی هیپوکسیک ایسکمیک نوزادی (تشنج پس از آسفیکسی): این بیماری شایع‌ترین علت تشنج در نوزاد یک روزه است. معمولاً در نوزادهای رسیده (فول ترم) در 24-12 ساعت ابتدای تولد رخ می‌دهد. این تشنج معمولاً به درمان دارویی مقاوم است. متاسفانه در این شرایط، عوارض تشنج پایدار است.
• خونریزی داخل مغز: خونریزی داخل مغزی در نوزادان نارس، بیشتر از نوزادان رسیده بوده و یک علت اصلی تشنج در نوزادان نارس است. برای نمونه، خونریزی داخل بطن مغزی، در نوزادان با وزن بسیار پایین و نارس شایع است که بین روزهای اول تا سوم تولد رخ می‌دهد. نوعی از خونریزی مغزی، به دنبال آسیب مغزی در حین زایمان و پس از آن، موجب تشنج در یک یا دو ماه بعد از تولد می‌شود.
• سکته مغزی به دنبال انسداد عروق شریانی یا وریدی با لخته.
• عفونت‌های مغزی مانند مننژیت، انسفالیت یا عفونت داخل رحمی جنین با توکسوپلاسموز یا سایتومگالوویروس.
• اختلال متابولیک قابل برطرف شدن مانند افت قند خون، افت کلسیم، افت منیزیوم.
• بیماری صرع نوزادان: صرعی که از نوزادی شروع می‌شود، می‌تواند به دلیل ساختار غیرطبیعی مغز یا علل ژنتیکی باشد.
• بیماری‌های متابولیک ژنتیکی: این موارد با شرح حال سابقه مرگ نوزادان قبلی همراه است. در بسیاری موارد با شروع تغذیه نوزاد رخ می‌دهد.
• مسمومیت‌ها: مسمومیت یا علائم ترک داروها یا مواد مخدری که مادر حین بارداری مصرف می‌کرده است. مواد مخدر، الکل، برخی از داروهای ضدافسردگی، آرام‌بخش‌ها و داروهای ضدتشنج مادر می‌تواند در اولین روزهای تولد، موجب تشنج نوزاد شوند.
• تشنج خوش‌خیم نوزادی: تشنج روز پنجم یا لرزش خوش‌خیم نوزاد، به صورت ارثی، به کودک منتقل می‌شود یعنی یکی از والدین به این بیماری مبتلا بوده است. این تشنج‌ها به صورت کانونی، خودمحدودشونده و در اواخر هفته اول رخ می‌دهند. این بیماری به‌خوبی به درمان پاسخ می‌دهد و تکرار نمی‌شود.
• صرع خوش‌خیم فامیلی نوزادان: این تشنج به صورت ارثی از والدین منتقل می‌شود و می‌تواند به شکل‌های متنوعی رخ دهد. در آینده مشکلات عصبی برای کودک ایجاد نمی‌کند اما تا حدودی احتمال ابتلا به صرع را بیشتر می‌کند.

پیشگیری از تشنج در کودکان ممکن است؟

در واقع چون تشنج در کودکان ناشی از اختلالات سیستم عصبی بوده و به دلایلی نظیر وراثت و آسیب‌های مغزی بستگی دارد از این رو پیشگیری از ابتلا به آن چندان آسان نبوده و بهتر است بگوییم کودکان نقش زیادی در ابتلا به آن یا پیشگیری از ابتلا به آن ندارند.

اما باز هم نکاتی را ذکر خواهی کرد که تا حدودی رعایت آن‌ها باعث جلوگیری از تنشج در کودکان شود.

• جلوگیری از بازی کودکان به صورت شبانه روزی و بیش از حد با کامپیوتر و سایر کنسول‌های بازی
• مراقبت از سر فرزندان در مقابل هر ضربه‌ای (مخصوصاً در زمان نوزادی)
• اگر پدر یا مادر کودک دچار بیماری تشنج هستند، حتماً از زمان کودکی کودک خود را نزد متخصص مغز و اعصاب ببرند تا از بروز آن در فرزندشان خودداری کنند
• عدم مصرف الکل و دخانیات توسط کودک (و والدین)
• و…