تشخیص و درمان زردی در نوزادان
زردی نوزادان یکی از شایع‌ترین مشکلات پزشکی است که در روزهای اول تولد بروز می‌کند. این وضعیت ناشی از افزایش سطح بیلی‌روبین در خون نوزاد است و باعث زرد شدن پوست و چشم‌ها می‌شود. در بیشتر موارد، زردی خفیف و موقتی است، اما در صورت شدت یافتن، نیاز به مراقبت پزشکی دارد. تشخیص و درمان زردی در نوزادان و استفاده از روش‌های درمانی مناسب به والدین کمک می‌کند تا نوزادشان را ایمن نگه دارند. در این مقاله از لوکس بیبی ، اطلاعات جامع درباره زردی نوزادان، علل، روش‌های تشخیص و درمان آن ارائه می‌شود.
زردی نوزاد چیست؟
زردی در نوزاد یا یرقان نوزادی یکی از مشکلات رایج در نوزادان تازه متولد شده است که به دلیل تجمع بیلی‌روبین در خون ایجاد می‌شود. بیلی‌روبین یک ماده زرد رنگ بوده که از تجزیه گلبول‌های قرمز قدیمی در کبد تولید می‌شود. معمولاً کبد نوزادان به طور کامل و مؤثر قادر به دفع بیلی‌روبین نیست و این تجمع می‌تواند باعث زردی پوست و سفیدی چشم‌های نوزاد شود.
یرقان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: زردی فیزیولوژیک و زردی پاتولوژیک.
- زردی فیزیولوژیک که بیشتر در نوزادان سالم دیده می‌شود، معمولاً در روزهای اول زندگی ظاهر شده و به تدریج بهبود می‌یابد. این نوع زردی معمولاً به علت بلوغ ناقص کبد نوزاد است و نیاز به درمان خاصی ندارد.
- از طرف دیگر، زردی پاتولوژیک می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری باشد مانند نارسایی کبد، عفونت‌ها یا مشکلات خونی، و نیاز به ارزیابی و درمان پزشکی است.
درمان زردی به شدت زردی و علت آن بستگی دارد. در موارد خفیف، نور درمانی (فتوتراپی) می‌تواند برای کاهش سطح بیلی‌روبین در خون نوزاد استفاده شود. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به درمان‌های اضافی مانند تعویض خون یا درمان‌های دیگر باشد. معمولاً با مراقبت و پیگیری مناسب، یرقان به خوبی بهبود می‌یابد و به ندرت مشکلات طولانی‌مدت ایجاد می‌کند.
چرا نوزاد من دچار زردی می‌شود؟
دلیل زردی نوزاد، تجمع بیلی‌روبین در خون است، بیلی‌روبین یک ماده‌ی زرد رنگ است که در هنگام پاره شدن گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن در بدن، به درون خون آزاد می‌شود. دلیل شایع بودن زردی در نوزادان این است که تعداد گلوبول‌های قرمز آن‌ها بالا است و این گلبول‌های قرمز به سرعت تولید و پاره می‌شوند. همچنین، کبد نوزاد به طور کامل تشکیل نشده بنابراین، توانایی پایین‌تری در خارج کردن بیلی‌روبین از خون دارد.
زمانی که نوزاد به ۲ هفتگی می‌رسد، توانایی کبدش در تغییر شکل بیلی‌روبین افزایش پیدا می‌کند بنابراین، به طور معمول در این سن، زردی بدون اینکه هیچ آسیبی به نوزاد شما وارد کند، از بین می‌رود. در تعداد کمی از موارد، ممکن است دلیل زردی یک بیماری باشد. اگر علائم زردی ظرف ۲۴ ساعت بعد از تولد بروز کند، احتمال بیمار بودن نوزاد بالاتر می‌رود.
علائم زردی نوزاد
- تغییر رنگ پوست از صورتی به زرد، ابتدا در صورت و سپس در قفسه سینه، شکم و پاها
- زرد شدن سفیدی چشم‌ها
- بی‌قراری یا خواب آلودگی غیرعادی
- مکیدن ضعیف و عدم تمایل به شیر خوردن
- کاهش دفعات دفع یا رنگ غیرعادی مدفوع و ادرار
- گریه‌های مکرر و غیرعادی یا سستی
توجه به این علائم در روزهای نخست تولد حیاتی است، زیرا تشخیص زودهنگام می‌تواند از عوارض جدی مانند آسیب مغزی پیشگیری کند.
روش‌های تشخیص و درمان زردی در نوزادان
تشخیص زردی نوزاد یکی از مراحل مهم در مراقبت از نوزادان است و این عمل می‌تواند از طریق چندین روش مختلف انجام شود.
- نخستین و رایج‌ترین روش، معاینه فیزیکی است. در این روش، پزشک با مشاهده رنگ پوست و چشم نوزاد در نور طبیعی، میزان شدت زردی را تخمین می‌زند. معمولاً زردی از نواحی بالایی بدن آغاز شده و به تدریج به سمت پایین پیش می‌رود. این نوع ارزیابی به پزشک کمک می‌کند تا به سرعت در مورد نیاز به اقدامات بیشتر تصمیم‌گیری کند.
- روش دومی که به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد، آزمایش خون است. در این آزمایش، پزشکان با استفاده از نمونه‌گیری خون، سطح بیلی‌روبین در بدن نوزاد را اندازه‌گیری می‌کنند. این آزمایش می‌تواند شامل بیلی‌روبین توتال و مستقیم باشد و دقت آن به حدی زیاد است که به کمک سن دقیق نوزاد به ساعت، میزان بیلی‌روبین را به طور دقیق برآورد می‌کند. این داده‌ها می‌توانند به تشخیص علت زردی و نیاز به درمان‌های مناسب کمک کنند.
- سومین روش تشخیص، استفاده از بیلی‌روبینومتر پوستی است. این ابزار غیرتهاجمی با تاباندن نور به پوست نوزاد، میزان تقریبی بیلی‌روبین را نشان می‌دهد. مزیت این روش در این است که بدون نیاز به خون‌گیری، به سرعت اطلاعاتی در مورد وضعیت نوزاد ارائه می‌دهد. در صورتی که این اندازه‌گیری نشان‌دهنده سطح بالای بیلی‌روبین باشد، معمولاً نیاز به تأیید با آزمایش خون وجود دارد. این روش‌ها به شکست زودهنگام زردی و پیشگیری از عوارض احتمالی آن کمک شایانی می‌کنند.
زردی نوزاد بالای چند خطرناکه؟
پاسخ این سوال که زردی نوزاد باید چند باشد، به سن کودک بستگی دارد. در ادامه می‌توانید جدول درجه بندی زردی نوزاد را مشاهده کنید:
| سن کودک | میزان بیلی‌روبین نرمال | ریسک کم | ریسک متوسط | ریسک بالا |
| یک روزه | کمتر از ۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵ تا ۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۶ تا ۷/۷ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
| ۲ روزه | کمتر از ۸/۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۸/۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۸/۵ تا ۱۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۱ تا ۱۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
| سه روزه | کمتر از ۱۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۱ تا ۱۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۳/۳ تا ۱۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
| چهار روزه | کمتر از ۱۲/۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۲/۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۲/۳ تا ۱۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۵ تا ۱۷/۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
| پنج روزه | کمتر از ۱۳/۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۳/۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۳/۲ تا ۱۵/۷ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۱۵/۷ تا ۱۷/۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
بهترین درمان زردی نوزاد
تعیین شدت زردی نوزاد برای بستری شدن در بیمارستان مهم است. زردی خفیف اغلب در عرض ۲ یا سه هفته خودبه‌خود از بین می‌رود. اما برای درمان زردی متوسط یا شدید ممکن است فرزندتان مدت بیشتری در بیمارستان بماند یا دوباره بستری شود. درمان‌هایی که برای کاهش سطح بیلی‌روبین خون توصیه می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- نوردرمانی (فوتوتراپی): در روش نوردرمانی یا لایت تراپی یک لامپ مخصوص که نور طیف سبز-آبی ساطع می‌کند، بهترین دستگاه برای زردی نوزاد است. نور شکل و ساختار مولکول‌های بیلی‌روبین را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که می‌توانند هم از طریق ادرار و هم از طریق مدفوع دفع شوند.
- ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg): اگر علت زردی به تفاوت گروه خونی مادر و کودک مربوط باشد، IVIg بهترین داروی زردی نوزاد است. استفاده از این دارو به کنترل زردی کمک می‌کند و نیاز به انتقال خون را کاهش می‌دهد.
- انتقال خون: اگر زردی شدید باشد و به سایر درمان‌ها پاسخ ندهد، کودک به انتقال خون نیاز پیدا می‌کند. این روش شامل برداشت مکرر مقادیر کمی از خون کودک و جایگزین کردن آن با خون فرد دیگری است. این کار باعث رقیق شدن بیلی‌روبین و آنتی‌بادی‌های مادر می‌شود.
تغذیه مادر برای درمان زردی نوزاد
اگر نوزاد به زردی مبتلا شود برای درمان خانگی زردی نوزاد می توان از شیر مادر استفاده می کند، باید مادر از غذاهایی که طبع خنک دارد، استفاده کند، مانند عرق کاسنی و خاکشیر و همچنین مصرف تخم مرغ برای مادر ممنوع است.
مادر باید از مصرف غذاهای گرم پرهیز کند و سعی کند مقدار زیادی مایعات و غذاهایی که طبع سرد دارند مصرف کند.
تغذیه مادر برای درمان زردی نوزاد Newborn jaundice یک نقش بسیار مهم در بهبود و بهبودی سریع نوزاد دارد. زردی نوزاد معمولاً ناشی از افزایش بیش از حد بیلی‌روبین در خون نوزاد است که ممکن است برای نوزاد مضر باشد. مادران می‌توانند با تغذیه مناسب و شیر مادری با کیفیت، نوزاد را از اثرات مخرب زردی حفاظت کنند. شیر مادری حاوی آنزیم‌ها و عوامل محافظتی است که به افزایش تجزیه بیلی‌روبین کمک می‌کنند.
همچنین، تغذیه مادر باعث افزایش مصرف نوزاد از شیر مادری می‌شود که باعث افزایش دفع بیلی‌روبین از بدن نوزاد می‌شود. بنابراین، مادران باید از تغذیه سالم و متنوع خود مراقبت کنند تا شیر مادری با کیفیت و موثر برای درمان زردی نوزاد تولید کنند. همچنین، مشاوره پزشکی در مورد میزان و نحوه تغذیه مادران و نوزادان با زردی نوزاد بسیار مهم است و باید تحت نظر پزشکان متخصص صورت گیرد.
