بی اشتهایی نوزاد یکی از مسائلی می‌باشد که می‌تواند والدین را نگران و مضطرب کند. زمانی که نوزادان از تمایل به تغذیه کافی و مناسب خودداری می‌کنند، ممکن است منجر به کاهش وزن، رشد نامناسب و اختلالات سلامتی دیگر شوند. به منظور درک بهتر علل و عواملی که به کم اشتهایی نوزاد منجر می‌شود، در این مقاله به بررسی دلایل و عوامل احتمالی کم اشتهایی نوزادان خواهیم پرداخت. همچنین، راهکارهایی برای مدیریت این مشکل و افزایش اشتهای نوزادان را نیز بررسی خواهیم کرد. با خواندن این مقاله، والدین می‌توانند بهترین راهکارها را برای تغذیه سالم و منظم نوزادان خود شناسایی و از رشد و توسعه سالم آن‌ها حمایت کنند. با بیبی لوکس همراه باشید.
بررسی عوامل فیزیولوژیک بی اشتهایی نوزاد
کم اشتهایی نوزاد در برخی موارد ممکن است به عوامل فیزیولوژیک مرتبط باشد. این عوامل عبارتند از:
- مشکلات گوارشی: برخی از نوزادان با مشکلاتی مانند گرفتگی روده، رفلاکس معکوس (backflow) و عفونت‌های گوارشی مواجه شوند. این مشکلات می‌توانند باعث کاهش اشتها و تمایل به تغذیه شوند. برای مثال، گرفتگی روده می‌تواند باعث ایجاد درد و عدم راحتی در نوزاد شود و در نتیجه، اشتهای آن را کاهش دهد.
- درد و عدم راحتی: درد و عدم راحتی نوزادان نیز می‌تواند به کم اشتهایی منجر شود. نوزادان ممکن است به علت عفونت‌ها، تغییرات دندان، مشکلات دستگاه تنفسی یا علل دیگر درد و عدم راحتی را تجربه کنند که موجب کاهش تمایل آن‌ها به تغذیه می‌شود.
- عوامل هورمونی: تغییرات هورمونی نیز می‌تواند به کاهش اشتها در نوزاد منجر شود. در دوره‌های رشد سریع مانند اوایل زندگی و دوره کودکی، تغییرات هورمونی ممکن است تأثیر گذار باشند. برای مثال، در زمان رشد سریع در ابتدای زندگی، نوزادان ممکن است اشتهای کمتری داشته باشند.
- عوامل تاثیرگذار از جانب مادر: عوامل تاثیرگذار از جانب مادر نیز می‌توانند بر روی اشتهای نوزاد تأثیر گذار باشند. برخی از داروهای مصرفی توسط مادر می‌توانند تأثیر منفی بر روی اشتهای نوزاد داشته باشند. همچنین، استرس و اضطراب مادر در دوران بارداری و شیردهی نیز ممکن است تأثیرگذار باشند و منجر به کاهش اشتهای نوزاد شوند.
دلایل بی اشتهایی نوزاد
بی اشتهایی نوزاد ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد که برخی از آن‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم.
۱. دندان در آوردن از دلایل بی اشتهایی نوزاد
رشد نوزادان بسیار سریع است. پیش از آنکه متوجه شوید، اولین دندان‌های کوچکشان از میان لثه بیرون می‌آیند. در این دوره نوزادان معمولا اشتهای خود را از دست می‌دهند. زیرا درد و ناراحتی خروج دندان از لثه آن‌ها را بی‌قرار می‌کند. نوزادان در ماه‌های ۴ تا ۷ ماهگی اولین دندان خود را درمی‌آورند. برای کاهش درد دندان می‌توانید دندان‌گیر در اختیار نوزاد بگذارید تا با گار گرفتن آن، درد و خارش لثه‌هایش را آرام کند. در این دوران به نوزاد خوراکی‌های خنک مانند ماست و میوه‌های له شده بدهید. اگر شیر خوردن از شیشه یا پستان مادر موجب افزایش درد لثه‌های نوزاد می‌شود، از فنجان استفاده کنید.
۲. مصرف مایعات زیاد
دلیل دیگر بی اشتهایی نوزاد، مصرف زیاد مایعات (آب و آبمیوه) است. نوزاد تا شش ماهگی تنها به شیر نیاز دارد تا بدنش هیدراته بماند. دادن مایعات اضافی در این زمان، باعث می‌شود بدن قادر به جذب مواد مغذی از شیر خشک یا شیر مادر نباشد. هم چنین موجب پر شدن معده و بی اشتهایی نوزاد می‌شود.
۳. عفونت و بیماری
نوزادان به دلیل کامل نبودن سیستم ایمنی، در برابر میکروب‌ها بسیار حساس هستند. عفونت‌های باکتریایی و ویروسی موجب بی اشتهایی نوزاد می‌شوند. سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت گوش و برونشیت موجب درد و نفس نفس زدن می‌شود که خوردن و خوابیدن را برای نوزاد دشوار می‌کند. اگر نوزاد دچار عفونت شده است، حتما به پزشک مراجعه کنید و درمان مناسب را دریافت کنید. در این مدت از دادن پستانک به نوزاد خودداری کنید، زیرا احتمال ابتلا به عفونت را تا ۳۳% بیشتر می‌کند.
هم چنین ابتلای نوزاد به عفونت ادراری و گاستروانتریت (التهاب معدی – روده‌ای) نیز موجب بی اشتهایی نوزاد می‌شود.
۴. آب و هوای گرم از دلایل بی اشتهایی نوزاد
گرمای زیاد موجب بی قراری، التهاب پوستی و بی اشتهایی نوزاد می‌شود. اگر شرایط کنترل نشود حتی موجب کم آبی بدن نوزاد نیز می‌شود. در فصل تابستان نوزاد خود را در فضای خنک قرار دهید و بدن او را هیدراته نگاه دارید. لباس‌های نخی آزاد به نوزاد بپوشانید. در صورتی که نوزاد نشانه‌های گرمازدگی داشت، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
۵. حساسیت به شیر
حساسیت به شیر هنگامی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن نوزاد به پروتئین Casein و Whey موجود در شیر واکنش نشان می‌دهد. در این صورت نوزاد نسبت به خوردن شیر بی‌اشتها می‌شود. اگر نوزادتان به پروتئین موجود در شیر حساسیت دارد، از شیرخشک هیپوآلرژیک استفاده کنید تا نشانه‌های حساسیت را کاهش دهد و اشتهای نوزاد باز گردد.
6. ریفلاکس اسیدی معده
ریفلاکس به حالتی گفته می‌شود که مایع اسیدی معده و غذا از معده به سمت مری باز می‌گردد. ریفلاکس باعث بی قراری، دل درد و بی اشتهایی نوزاد می‌شود. از نشانه‌های ریفلاکس تهوع، استفراغ، سرفه و بد غذایی است. به توصیه مایو کلینیک، دادن شیر غلیظ شده به نوزاد و شیردهی نشسته، موجب کاهش رفلاکس معده نوزاد و افزایش اشتهای او می‌شود. در صورت عدم بهبودی، ممکن است نوزاد نیاز به درمانی برای کاهش اسیدیته معده داشته باشد.
7. نارسایی قلبی مادرزادی
برخی نوزادان با نارسایی‌های قلبی متولد می‌شوند که موجب می‌شود نتوانند به مقدار کافی تغذیه کنند. این بیماری‌های مادرزادی گاهی کودک را انقدر ضعیف می‌کند که دیگر توانایی غذا خوردن نداشته باشد. اگر مشکل قلبی نوزاد حاد باشد و قلب توانایی پمپاژ خون کافی به دیگر اعضای بدن مانند ریه‌ها را نداشته باشد، نوزاد برای تنفس و تغذیه به مشکل برمی‌خورد. در اینگونه موارد ممکن است عمل جراحی نیاز باشد تا نوزاد درمان شود و توانایی غذا خوردن پیدا کند. البته در برخی موارد نوزاد به قدری ضعیف می‌شود که از طریق لوله‌گذاری داخل معده به او غذا داده می‌شود.
هرگز نوزاد را مجبور به خوردن غذا نکنید، زیرا سبب بروز مشکلات تغذیه‌ای در آینده نزدیک می‌شود. هنگام غذا دادن به نوزاد آرام و صبور باشید. همراه با رشد نوزاد، غذاها و میان وعده‌های جدید و متنوع به او بدهید تا اشتیاق او را به غذا خوردن افزایش دهید.
علائم بی اشتهایی نوزاد را بشناسید!
بی اشتهایی کودک، می‌تواند خطرات و معضلات جانبی بسیار زیادی از جمله اختلال در رشد، سوء تغذیه، اختلالات استخوانی، آسیب جدی به ارگان‌های اساسی مانند قلب و حتی مرگ شود. بنابراین بهتر است نشانه‌های جدی و زودهنگام بی‌اشتهایی کودکان را شناخته و در مورد آن با متخصص اطفال و تغذیه مشورت کنید.
از جمله رایج‌ترین علائم بی اشتهایی در کودکان عبارت است از:
- امتناع از خوردن غذاهای جدید
- نخوردن غذا به بهانه‌های مختلف
- خوردن گروه محدودی از غذاها مانند ناگت‌ها یا غذاهای سرخ شده و آماده
- نشانه‌های رفتاری و وسواسی مثلا این: فقط باید در شرایط خاصی با ظرف خودش غذا بخورد.
- به مرور زمان علاقه‌ای به هیچ غذایی ندارد.
این‌ها علائم رفتاری بودند. ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد تا نشانه‌های فیزیکی بی اشتهایی کودکان خود را نشان دهد. بنابراین به تغییر رفتار او بسیار دقت داشته باشید. موارد زیر برای شناسایی بهتر این مشکل می‌تواند به شما کمک کند:
- احساس افزایش وزن و چاقی کاذب
- وسواس غذایی
- کاهش قابل توجه میزان غذای مصرفی با وجود لاغری
- خلق و خوی تحریک پذیر
- قولنج یا کولیک
- مشکلات گوارشی
این علائم حتی می‌توانند خطرناک‌تر شده و تبدیل به عوارض جدی شوند. این موارد عبارتند از:
- احساس افت دمای شدید بدن
- کبودی چهره کودک یا نوزاد
- تغییر رنگ چهره به‌دلیل عدم دریافت ویتامین‌ها
- خواب آلودگی بیش از حد
- خواب‌های طولانی
- غش ناگهانی
- تهوع پس از هر وعده غذایی
- عدم توانایی دفع غذا و ورم شدید شکم نوزاد
- تغییر سریع در وزن نوزاد
- مشکل در رشد ناخن و موها
راه های رفع بی اشتهایی نوزاد
نوشیدن آب:
صبح کودک را با دادن مقداری آب به او آغاز کنید و حتی بین وعده های مصرف شیر نیز به نوزاد آب بدهید.
نوشیدن آب در صبح و نیم ساعت قبل از هر وعده سبب افزایش و تامین آب بدن می شود و همچنین گوارش را بهبود می بخشد.
غذا و شیر دادن هر دو ساعت یک بار:
وعده های غذایی با تعداد کم و با حجم زیاد برای نوزادان و خردسالان مناسب نمی باشد.بهتر است وعده های غذایی به فاصله ۲ ساعت یک بار و با حجم کمتر مورد استفاده قرار بگیرند.
با این روش دستگاه گوارشی عملکرد بهتر و منظم تری خواهد داشت و این سبب رفع بی اشتهایی نوزاد می شود.
کاهش مصرف مایعات:
استفاده از غذا های مایع مانند سرلاک و مایعات مانند آبمیوه می تواند باعث اشغال شدن حجم زیادی از معده نوزاد و کودک و در نتیجه بی‌اشتها شدن او شود.
از مصرف بیش از اندازه غذا های کمکی و مایعات مخصوصاً قبل از وعده های اصلی و شیر دادن به نوزاد، پرهیز کنید.
زینک و سایر ویتامین ها:
بی اشتهایی نوزاد و کودک خردسال گاهاً بر اثر کمبود روی و برخی از مواد معدنی یا ویتامین ها در بدن او می باشد. برای بررسی این مسئله به پزشک متخصص مراجعه کنید تا در صورت لزوم مکمل های غذایی و ویتامین برای کودک تجویز شود.
افزایش تحرک و جنب و جوش:
هرچه فعالیت و تحرک کودک در طول روز بیشتر باشد، احتمال گرسنه شدن و افزایش اشتها در او نیز بیشتر می شود.
با نوزاد و کودک خود بازی کنید و او را تشویق به تحرک بیشتر نمایید.
دمای مطبوع و مناسب:
اگر دمای فضایی که نوزاد یا کودک در آن قرار دارد بالا باشد و کودک احساس گرما کند، این مسئله موجب کاهش اشتهای او می شود. سعی کنید دمای هوای اتاق را در بازه متعادل و مطلوب حفظ کنید.
استفاده از شیر خشک:
گاهی شیر مادر برای برخی از نوزادان خوشایند نیست و از مصرف آن امتناع می کنند و به این دلیل دچار بی اشتهایی می شوند. در چنین شرایطی می توانید دادن شیر خشک به نوزاد را امتحان کنید.
