راهنمای درد زایمان طبیعی : طبیعت زایمان درد است و علت اصلی درد زایمان، انقباضات رحم است که باعث باز و نرم شدن دهانه رحم می شود تا جنین بتواند از آن به داخل مهبل وارد و سپس از این مجرا خارج شود. واکنش مادر نسبت به درد زایمان متفاوت است و تحت تأثیر عوامل زیادی مانند فرهنگ، احساس ترس و نگرانی، تجربه زایمان قبلی، میزان آمادگی برای بچه دار شدن و حمایت همسر می باشد.
محل و میزان درد برحسب مراحل مختلف زایمان (مرحله باز شدن دهانه رحم، مرحله عبور جنین از کانال زایمان، زمان ایجاد برش بر روی پرینه و ترمیم آن و مرحله جمع شدن رحم) متفاوت است. معمولا در نواحی زیر شکم، کمر، میاندوراه و پاها احساس میشود. یک انسان در حالت طبیعی می تواند تا ۴۵ واحد درد را تحمل کند. که آستانه تحمل درد نامیده می شود و پس آن سیستم عصبی بدن به صورت اتوماتیک برای حذف این فشار بر مغز روشی را متناسب با شرایط اتخاذ می کند که یکی از این روش ها می تواند بیهوشی و غش باشد. اما باید بدانید که یک زن هنگام زایمان دردی معادل ۵۷ واحد را احساس می کند در واقع این میزان درد، معادل شکسته شدن همزمان ۲۰ استخوان است. برای بررسی بیشتر تا پایان با بیبی لوکس همراه باشید.
عوامل مرتبط با درد زایمان طبیعی
درد در طول زایمان برای هر زن متفاوت است. درد زایمان طبیعی به طور گسترده‌ای از یک زن تا زن دیگر و حتی از حاملگی تا حاملگی دیگر متفاوت است. اینکه مادر چه میزان دردی را تجربه می‌کند، بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:
- قدرت انقباضات؛ که در طول روند زایمان افزایش می‌یابد.
- اندازه و موقعیت کودک در لگن مادر؛ سر نوزاد به سمت پایین است یا بالا.
- سرعت زایمان مادر.
علاوه‌بر شدت انقباض عضلات در سراسر شکم و گاهی اوقات تمام ناحیۀ لگن، ممکن است فشار روی پشت، پروینوم (بین واژن و مقعد که در طول زایمان گسترش می‌یابد)، مثانه و روده احساس شود.
زنان، درد زایمان مختلفی را تجربه می‌کنند. برای بعضی از آنها مشابه دردهای شدید قاعدگی است، برای دیگران، فشار شدید و عده ای دیگر، امواج بسیار قوی که مانند گرفتگی‌های اسهالی است را احساس می‌کنند.
ترکیبی از ژنتیک و تجربیات زندگی، آستانۀ درد را تعیین می‌کند. توانایی مقاومت در برابر درد نیز نقش مهمی دارد. حمایت اجتماعی (یا فقدان آن)، ترس، اضطراب و حتی داستان‌های مثبت یا منفی زایمان که مادر قبلاً آن را شنیده، می‌تواند به درک از درد کمک کند.
در اینجا ۴ ویژگی از انقباضات واقعی زایمان ذکر شده است.
۱. درد کمر در طول انقباضات:
درد غلط اغلب شامل انقباضاتی است که اغلب در قسمت جلویی رحم ایجاد می شود. انقباضات درست شامل کل رحم و فشار و سفت شدن در پشت است.
۲. انقباضات مداوم:
انقباضات درست مداوم هستند و با تغییر در فعالیت کاهش نمی یابند؛ در حالی که انقباضات اشتباه اغلب با استراحت و هیدراتاسیون کاهش می یابند
۳. فرکانس، مدت، و قدرت انقباضات زایمان افزایش می یابد:
انقباضات درست یک الگو را دنبال می کنند و قوی تر، طولانی تر و نزدیک تر می شوند. انقباضات غلط ممکن است در فواصل زمانی تصادفی بیشتر رخ دهد و با شدت و مدت زمان متفاوت باشد.
۴. انقباضات زایمان باعث تغییر وضعیت دهانه رحم می شود:
این تنها نشانه قطعی است که درد زایمان واقعی است. انقباضات درست باعث می شود که دهانه رحم باز شود.
درد غلط منجر به تغییر در دهانه رحم نمی شود. بنابراین، حتی اگر سه علامت اول را که در بالا شرح داده شده است، تجربه نکنید، تا زمانی که دهانه رحم تغییر نکند، درد درست نیست.
انواع درد زایمان طبیعی
شدت درد در مراحل مختلف زایمان برای هر فرد به شکل متفاوتی بروز پیدا می‌کند. اما به‌طور کلی می‌توان انواع درد زایمان و مراحل آن را به صورت زیر دسته‌بندی کرد.
۱. درد ابتدایی
اگر برای بار اول وضع حمل را تجربه می‌کنید، فشار ابتدایی برای شما حدود ۶ ساعت یا بیشتر خواهد بود. دهانه رحم نازک شده و حدود ۳ تا ۴ سانتی‌متر باز میشود. درد ابتدایی زایمان با انقباضات خفیف همراه است که حدود ۳۰ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشد و زن باردار آن را هر ۵ تا ۲۰ دقیقه احساس می‌کند. به مرور زمان این فرایند بیشتر و شدیدتر خواهد شد.
۲. درد فعال زایمان
این درد حدود ۲ تا ۸ ساعت طول می‌کشد. دهانه رحم تا ۷ سانتی‌متر باز میشود و مادر باردار انقباضات قوی‌تری را به مدت طولانی‌تر و فاصله زمانی کمتر احساس می‌کند. شما می‌توانید در مرحله درد فعال از پرستار تقاضای داروی مسکن داشته باشید.
۳. درد انتقالی
دردهای این مرحله از وضع حمل به مدت ۱ ساعت طول می‌کشد و بسیار شدید است، زیرا دهانه رحم تا ۱۰ سانتی‌متر باز میشود. هنگام درد زایمان انتقالی شما انقباضات بسیار شدید با فاصله بسیار نزدیک به‌هم احساس می‌کنید.
همچنین در کمر، پهلوها و کشاله ران دچار درد خواهید شد و برخی از زنان باردار حالت تهوع پیدا می‌کنند. در این مرحله به‌دلیل حرکت کودک در کانال زایمان فشار بیشتری را احساس میشود.
۴. درد فشار
درد ناشی از فشار آوردن که بسیار شدید است حدود چند دقیقه تا ۳ ساعت خواهد بود. شما با فشارهای قوی تمایل به خارج کردن نوزاد دارید. اکثر زنان باردار می‌گویند فشارهای شدید موجب کاهش درد میشود. پس از مشاهده سر نوزاد به‌دلیل کشیده شدن دهانه واژن ممکن است در اطراف آن احساس سوزش داشته باشید.
بیشتر بخوانید: حساسیت غذایی در کودکان شیرخوار و روش های جلوگیری از آن
۵. درد زایمان جفت
این درد حداکثر ۳۰ دقیقه است و مرحله آسانی برای مادر خواهد بود. با انقباضات خفیف رحم، جفت به‌راحتی خارج میشود و در صورت هرگونه مشکلی تیم مراقبت‌های ویژه اتاق عمل به شما کمک خواهند کرد. اغلب مادران در این مرحله نوزاد خود را در آغوش گرفته‌اند و متوجه درد ناشی از فرایند خارج کردن جفت نمی‌شوند.
علائم درد زایمان
چندین نشانه وجود دارد که نشان می‌دهد درد زایمان شروع شده است:
- انقباضات یا سفت شدن رحم
- خارج شدن مخاط از دهانه رحم
- کمردرد
- نیاز مکرر برای رفتن به توالت به دلیل فشار وارد کردن سر کودک به روده
مدیریت درد زایمان
حتی اگر مادر باردار داروهای اپیدورال یا سایر داروهای مسکن را برای تسکین درد انتخاب کند، استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌تواند توانایی او را برای مقابله با درد افزایش دهد.
تنفس ریتمیک، تفکر مثبت، آرامش و دیگر استراتژی‌های آرام‌سازی که در کلاس‌های آموزشی بارداری آموزش داده میشود، می‌تواند سبب حفظ آرامش و شل شدن عضلات شود. بهتر است که مادر به جای درد، تمرکز خود را بر انقباض عضلات قرار دهد، تا بتواند زایمان راحت‌تری داشته باشد.
یکی از بهترین ورزش‌ها در طول بارداری، یوگای بارداری‌ست؛ چراکه تمرین تنفس در مدیریت درد کمک کننده خواهد بود. سایر روش‌های مؤثر شامل ماساژ، پیاده روی، حمام یا دوش گرفتن و استفاده یخ یا گرما است.
روش کاهش درد زایمان
زنان باردار زیادی وقتی حرف از زایمان طبیعی به‌میان می‌آید دچار استرس و نگرانی می‌شوند و این موضوع آنها را عصبی می‌کند. شما می‌توانید از راه‌کارهای اصولی و اثرگذار قبل و حین زایمان برای کاهش درد زایمان استفاده کنید.
قبل از زایمان
- رعایت برنامه ورزشی منظم (یوگای بارداری) باعث کنترل فشار خون، وزن و حفظ خلق‌و‌خوی شما میشود. همچنین می‌تواند به تناسب فرم بدن مادر باردار برای زایمان کمک کند.
- شرکت در کلاس‌های آمادگی زایمان به شما کمک می‌کند تا در طول زایمان آرامش بیشتری داشته و احساس بهتری تجربه کنید. در این کلاس‌ها اقدامات لازم برای زایمان طبیعی راحت به شما و همسرتان آموزش داده میشود.
- مصرف غذاهای مقوی و ویتامین‌های بارداری به رشد کامل نوزاد و تامین انرژی مورد نیاز شما برای زایمان کمک می‌کند.
- یکی‌دیگر از روش‌های کاهش این درد توجه به موقعیت نوزاد است. اگر نوزاد به صورت عرضی یا بریچ قرار نگیرد مادر وضع حمل با درد کمتری را تجربه خواهد کرد.
- ورزش یوگای بارداری یک روش کاهش درد زایمان اصولی است.
در طول زایمان
- بهتر است در طول وضع حمل به کمک تکنیک‌های تنفس تمرکز خود را متوجه انقباضات شدیدتر کنید تا دردهای زایمان مدیریت شود.
- وضع حمل در آب یک روش کاهش درد زایمان محسوب میشود. اما اگر انتخاب شما نیست می‌توانید با دوش گرفتن آن را بهتر مدیریت کنید.
- ماساژ ۱۵ دقیقه‌ای همچون ماساژ دست، پشت، پا یا شانه موجب مدیریت بهتر درد خواهد شد.
- گوش دادن به موسیقی شما را از لحاظ ذهنی برای زایمان طبیعی آماده می‌کند. محققان پیشنهاد می‌دهند با شروع درد ابتدایی زایمان به موسیقی مورد علاقه‌تان گوش دهید تا استرس و فشارخون شما کنترل شود.
- آهسته قدم زدن، حرکت داد بر روی توپ وضع حمل و رقص آهسته به کاهش کمک می‌کند.
- برخی زنان با شروع درد ابتدایی و پیشرفت آن دچار حالت تهوع می‌شوند که بهتر است از رایحه درمانی (نعنا، اسطوخودوس، روغن‌های مرکبات) استفاده کنید.
- در صورت ضرورت می‌توانید از دکتر زنان و زایمان خود بخواهید مقداری داروی مسکن داخل وریدی درد اپیدورال تزریق کند تا برای مدتی این احساس درد کمتر شود.
