ختنه در دوران نوزادی برای کسانی که صاحب فرزند پسر شده اند بسیار حائز اهمیت است چرا که با رشد کودک و افزایش سن او قطعا انجام این کار دردناک تر و دوره مراقبت نیز دشوارتر خواهد بود. بخصوص اینکه تعویق طولانی مدت ختنه در پسران بسیاری از مشکلات روانی و ترس های کنترل ناپذیر را برای آن ها به دنبال دارد. بنابراین اگر مسائل پزشکی شما را از ختنه فرزند در سنین نوزادی برحذر نمی کند بهترین کار ممکن این است که در همان ماه های اول برای ختنه نوزاد اقدام نمایید.
در این خصوص باید روش های مراقبت بعد از ختنه را بیاموزید چرا که عدم توجه به این موارد ممکن است عواقب جبران ناپذیر را برای کودک شما به دنبال داشته باشد. می توانید از بژشک اطفال در مورد ختنه کودک و وسایلی که باید در سیسمونی نوزاد باشد که با آن از کودک خود مراقبت کنید صحبت کنید.
فرایند و سن ختنه نوزاد
دوران شیرخوارگی، یعنی از بدو تولد تا ۱۲ ماهگی، معمولاً زمان مناسبی برای ختنهٔ انتخابی کودکان پسر است، زیرا پوست ختنه‌گاهشان نازک‌تر است. اما به گفتهٔ کارشناسان و در سن‌های بالاتر، به ویژه بعد از سه سالگی می‌تواند از لحاظ روحی برای کودکان مناسب نباشد. زمان و سن انجام ختنهٔ یک کودک پسر، با توجه به نظر پزشک اطفال کودک شما بسیار متغیر است و هر پزشکی اغلب نظر خودش را در این رابطه دارد که شاید بهتر است به نظر پزشک آگاه کودک خودتان اعتماد کنید، چون اگر شما او را نمی‌شناختید، مراقبت پزشکی کودکتان را به او نمی‌سپردید!
از طرفی هم، اگر تصمیم به این کار دارید زیاد نگران نباشید، چون آلت تناسلی کودک پسرتان آن‌قدرها که به نظر می‌آید حساس نیست و ختنه هم آسیبی به او نمی‌رساند.
همچنین با توجه به اعتقادات مذهبی یا فرهنگی ممکن است انجام یا زمان آن متفاوت باشد. به عنوان مثال، در برخی مذهب‌ها ختنه زمانی انجام می‌شود که کودک هشت روزه باشد. در بعضی دیگر از جوامع، ختنه در دوران نوزادی یعنی چهار هفتهٔ اول تولد انجام می‌شود و در برخی دیگر وقتی کودک بزرگتر شده است. همچنین ختنه گاهی از وقت‌ها فقط دلیل مذهبی ندارد و یک علت پزشکی یا یک مشکل پشت آن نهفته است.
مثلاً، وقتی پوست ختنه‌گاه کودک از نظر پزشک به شکلی درست و مناسب جمع نمی‌شود. به گفتهٔ برخی پزشکان، بهترین زمان ختنه در ۱۰ روز اول تولد و ترجیحاً همان ۴۸ ساعت اول است. در بعضی موارد نیز، پزشکان ممکن است این اقدام را به دلایل پزشکی به تأخیر بیندازند که زمان بعدی ختنه، ۱۱ روز اول بعد از تولد نوزاد و سپس تا پایان دورۀ نوزادی یعنی تا ۲۸ روز بعد از تولد است. این زمان باز هم می‌تواند با تشخیص پزشک کودکان شما بیشتر شود.
ختنه کردن برای نوزادان زودرس، معمولاً تا زمانی که به اندازهٔ کافی بهبود نیابند و از بیمارستان مرخص نشوند توصیه نمی‌شود. نوزادان زودرسی که خیلی زود ختنه می‌شوند، بیشتر در معرض خطر عوارضی مانند چسبندگی آلت تناسلی قرار دارند.
اما غیر از زمانی که پزشک کودک شما برای این عمل تأیید می‌کند، نکتهٔ مهم‌تری که باید به در نظر بگیرید این است که این عمل باید توسط پزشکان باتجربه و ماهر و متخصصان انجام شود، تا عوارض این عمل به کمترین میزان خود برسد.
بعد از ختنه، نوزادتان حداقل تا دو ساعت زیر نظر خواهد بود. یک روش شایع ختنه، روشی به نام حلقۀ پلاستیکی است و در برخی موارد نیز پزشکان از جراحی استفاده می‌کنند. بعد از ختنه در روز سوم تا پنجم که آزمایشات غربالگری نوزاد انجام می‌شود، بهبود ختنه نیز بررسی خواهد شد. حداکثر زمان مراجعه به پزشک برای بررسی محل ختنه، یک هفته پس از ختنه است. در صورت بی‌قراری نوزاد و با تجویز پزشک، می‌توانید از قطرۀ استامینوفن کودکان و فقط طبق دستور پزشک کودک استفاده کنید و از راهنمایی‌های نامطمئن دیگران برای مراقبت‌های اشتباه و غلط خودداری کنید.
نکاتی برای مراقبت بعد از ختنه نوزاد
مراقبت‌های بعد از ختنه نسبتاً ساده است که تا زمان بهبود آلت تناسلی ختنه‌شده که حدود هفت تا ۱۰ روز طول می‌کشد، لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
ناحیۀ ختنه‌شده را تمیز نگه دارید
این مهم‌ترین مراقبت پس از ختنه است. در هر بار تعویض پوشک، هر ذرۀ مدفوعی را که می‌بینید با ملایمت پاک کنید. از صابونی ملایم و بی‌بو برای پوست نوزاد و آب گرم استفاده کنید. از دستمال مرطوب استفاده نکنید. اجازه دهید که آن ناحیه خودبه‌خود خشک شود تا از التهاب جلوگیری شود. تا زمانی که آلت تناسلی بهبود می‌یابد و ریشۀ بند ناف نیز می‌افتد تنها از روش شست‌وشو با یک لیف یا حولۀ نرم برای بدن نوزاد استفاده کنید و از خیس کردن این ناحیه در حمام خودداری کنید. هرچند، بدیهی است که در حین ادرار کردن مرطوب خواهد شد، اما تا زمانی که پوشک او را به موقع تعویض می‌کنید، این موضوع مشکل‌ساز نیست.
از ناحیۀ ختنه‌شده محافظت کنید
پس از جراحی ممکن است یک باند وازلینی روی آلت نوزاد قرار داده شود که معمولاً با اولین ادرار نوزاد می‌افتد. متخصصان اطفال نظرات متفاوتی در مورد لزوم ادامۀ استفاده از پانسمان برای آلت تناسلی در حال بهبود دارند، بنابراین نظر پزشک کودک خود را بپرسید.
اگر توصیه شده است که به پانسمان ادامه دهید، به احتمال زیاد به شما گفته می‌شود که قبل از پیچیدن یک گاز استریل کوچک دور محل یا قرار دادن یک باند روی آن، کمی وازلین روی سر آلت تناسلی بمالید تا پانسمان به پوست نچسبد. اگر پزشک شما معتقد به استفاده از پانسمان نیست، ممکن است به شما گفته شود که برای روز اول یا بعد از آن نیز بعد از هر تعویض پوشک، کمی وازلین یا پماد آنتی‌بیوتیک به آن ناحیه بزنید، فقط برای اینکه مانع از ساییده شدن پوشک به آلت تناسلی شود.
دو پوشک به نوزاد بپوشانید
این کار اختیاری است، اما به کاهش درد کمک می‌کند. پوشاندن دو پوشک به نوزاد، به محافظت از آلت تناسلی او کمک می‌کند و از فشار آوردن ران‌ها به آن جلوگیری می‌کند؛ همچنین می‌توانید به منظور کاهش درد، یک کیسۀ حاوی یخ را بین دو لایه پوشک قرار دهید. در این مورد نیز لازم است نظر پزشک کودک را بپرسید.
وقتی ناحیۀ ختنه به طور کامل بهبود پیدا کرد، شما همچنان به تمیز نگه داشتن آلت تناسلی و پاک کردن هر گونه مدفوع روی آن ادامه دهید. گاهی نیز کمی از پوست ختنه‌گاه باقی می‌ماند، اگر این مورد برای کودک شما پیش آمده است، در زمان حمام کردن، پوست را با ملایمت بکشید و زیر آن را تمیز کنید.
نکات مهم در مورد مراقبت‌های قبل و بعد از ختنه نوزاد
- به عنوان اولین نکته در مراقبت‌های بعد از ختنه نوزادان، همیشه پوست آلت را باید همیشه تمیز و خشک نگه دارید.
- بلافاصله بعد از ختنه، گلانس (سر آلت) ممکن است قرمز و براق یا حتی بنفش باشد، زیرا پوستی که روی نوک آلت را می پوشاند مانند یک غشاءمخاطی عمل می‌کرد و وقتی این پوست توسط ختنه برداشته شود، نوک آلت حساس و تیره‌تر می‌شود. بنابراین این شکل طبیعی بعد از ختنه است و جای نگرانی نیست.
- اولین ادرار بعد از ختنه معمولا احساس درد و گریه ایجاد می‌کند، زیرا به علت تماس ادرار گرم با سر ملتهب آلت کمی حساسیت ایجاد می‌شود که البته نگرانی ندارد.
- حتماً در مراقبت‌های بعد از عمل ختنه نوزاد از پوشک سایز بزرگتر برای کودک استفاده کنید تا پوشک به آلت نچسبد. در صورت چسبیدن پوشک به آلت، آن را یکباره جدا نکنید؛ زیرا منجر به خونریزی زیاد می‌شود و بسیار خطرناک است.
- در مراقبت‌های بعد از ختنه با بخیه حتما مراقب پاره نشدن بخیه‌ها باشید، زیرا در صورت پاره شدن امکان خونریزی وجود دارد.
- بعد از ۴ روز حتما مجددا به پزشک مراجعه کنید تا پزشک محل ختنه را چک کند و در صورت نیاز دستورالعمل‌هایی برای مراقبت‌های بعد از ختنه کودکان به شما بدهد.
- از روز بعد از عمل تا بهبودی کامل و جذب بخیه‌ها هر روز یک لگن آب ولرم را با دو قاشق نمک مخلوط کنید و کودک را ٢ بار در روز هر بار ۵ دقیقه در لگن بنشانید.
- چرب کردن سر آلت با وازلین و یا استفاده از پماد تتراسایکلین برای ختنه نوزاد و شست و شوی مرتب آلت در ماه اول بعد از ختنه از عارضه تنگی دهانه مجرا که گاهی پیش می‌آید، جلوگیری می‌کند
- هر یک ساعت یکبار برای ۳ ساعت اول محل عمل را از نظر خونریزی و تورم چک کنید.
- توجه داشته باشید که ورم مختصر همیشه وجود دارد .
- اگر خونریزی بعد از ختنه رخ داد، فشردن محل خونریزی به مدت ۱۰ دقیقه معمولا منجر به توقف خونریزی می‌شود، اما اگر بیش از یک چهارم پوشک نوزاد خونی بود، عادی نیست و باید به پزشک مراجعه کنید.
- پس از اولین ادرار پانسمان اولیه را دور انداخته و محل ختنه را تمیز بشویید و خشک کنید. سپس پانسمان گاز استریل و کمی پماد تتراسایکلین روی محل عمل قرار دهید.
- دور نگهداشتن محل عمل از آلودگی و مدفوع در چند روز اول بسیار بسیار مهم است. حتما آلت را در صورت آلودگی با مدفوع با آب و صابون تمیز بشویید.
- استفاده از قطره استامینوفن به مدت یک تا دو روز به اندازه ۳ بار در روز دو قطره به ازاء هر کیلو وزن کودک منجر به کاهش درد خواهد شد.
- نوزاد باید حداکثر تا ۱۲ ساعت پس از عمل ادرار کند؛ در غیر این صورت حتما پزشک را در جریان قرار دهید.
کلام آخر
گرچه ختنه کردن نوزاد یکی از مراحل سخت برای مادرانی است که فرزند پسر دارند، اما این مرحله با همه سختی‌هایش تمام می‌شود و خیلی طول نمی‌کشد. اگر مراقبت‌های قبل و بعد از ختنه نوزاد را به خوبی انجام دهید، خیلی راحت از این مرحله عبور خواهید کرد و نفس راحتی خواهید کشید.
