علائم رفلاکس نوزاد چیست؟ روش های جلوگیری از آن چیست؟

علائم رفلاکس نوزاد چیست؟ روش های جلوگیری از آن چیست؟ رفلاكس در نوزادان که گاهی از آن با عنوان رفلاكس اسيد در نوزادان نام برده می‌شود، به شرایطی گفته می‌شود كه مدت كوتاهی بعد از تغذيه محتوای معده به بيرون برمی‌گردد. برگردانده شدن غذا «رفلاكس در نوزادان» معمولا با بزرگتر شدن نوزاد به تدريج برطرف خواهد شد و تنها در صورتی غیرطبیعی محسوب می‌شود که بعد از ۱۸ ماهگی همچنان ادامه داشته باشد

در موارد بسيار نادری رفلاكس می‌تواند نشانه‌ای از مشكلات حادتری مانند بیماری ریفلاکس معده به مری، آلرژی يا انسداد باشد که حتما نیاز به مراجعه به بهترین دکتر فوق متخصص اطفال دارد. برای بررسی بیشتر با لوکس بیبی همراه باشید.

علائم رفلاکس نوزاد

برگرداندن غذا و استفراغ از مهم‌ترين نشانه های رفلاكس نوزادان است. تا هنگامي كه كودك شما سالم و راضی است و به خوبی رشد می‌كند، رفلاكس نگرانی ايجاد نمی‌كند. فرزند شما به احتمال زياد این مشکل را پشت سر می‌گذراد.

اما اگر كودك شما بدغذا باشد، يا به نظر احساس ناراحتی كند، ممکن است كه محتوای معده اسيدی شده باشد و گلو و مری را تحريك نمايد، همان چيزي كه با رفلاكس اسيد اتفاق ميفتد.

چه زماني بايد به پزشك مراجعه نمود؟

در صورتی که یکی از موارد زیر رخ داد، توصیه می‌کنیم حتما با متخصص اطفال تماس بگیرید:

• وزن کودک افزايش پيدا نمی‌كند
• با شدت تف می‌کند به طوري كه منجر به بيرون پريدن محتويات معده از دهان او می‌شود (استفراغ پرتابه‌ای)
• تف كردن مايع زرد رنگ
• تف كردن خون و يا موادی كه شبيه دانه های قهوه باشد
• اجتناب از غذا خوردن
• در مدفوع او خون مشاهده كرديد
• مشكلات تنفسي دارد
• استفراغ را در سن ۶ ماهگي يا ديرتر آغاز كند.

برخي از اين علائم ممكن است نشان دهنده شرايط جدي تری باشند، مانند بيماری رفلاكس از معده به مری (GERD) و يا تنگي پيلور. در GERD رفلاكس حاوي اسيد معده است كه به جدار خارجی مری آسيب می‌رساند. تنگي پيلور شرايط نادری است كه در آن دريچه باريك بين معده و روده  كوچك، از تخليه محتويات معده به روده كوچك جلوگيری می‌كند.

علت رفلاکس نوزادان

رفلاکس نوزادان معمولا دلایل و زمینه‌های متعددی دارد. علائم رفلاکس نوزاد  در 6 ماه اول زندگی بیشتر رخ می‌دهد. در این سن نوزادان معمولا دراز کشیده‌اند و مری و اسفنکتر تحتانی مری هنوز کاملا تکامل پیدا نکرده است. همچنین بیشتر غذاهایی که نوزاد مصرف می‌کند؛ مایع هستند. زمانی که نوزاد رشد می‌کند؛ بیشتر اوقات خود را به‌صورت نشسته یا ایستاده می‌گذراند و غذاهای جامد بیشتری مصرف می‌کند. معمولا علائم رفلاکس کمتری را هم تجربه می‌کند. با درمان و کاهش رفلاکس معده، علائم رفلاکس هم کاهش پیدا می‌کنند. درنتیجه درمان سریع استفراغ کودکان گاهی به درمان رفلاکس معده نوزاد بستگی دارد.

تشک آنتی رفلاکس دی روحه Die Ruhe

اوج رفلاکس نوزادان

نشانه‌های رفلاکس نوزاد معمولا از 2 تا 3 هفتگی نوزاد شروع می‌شود و در 4 تا 5 اوج رفلاکس نوزادان رخ می‌دهد. زمانی‌که نوزاد به سنین 9 تا 12 ماهگی می‌رسد؛ معمولا این عارضه کاملا درمان می‌شود. درصورتی‌که رفلاکس نوزادان از هفته اول زندگی یا بعد از 6 ماهگی شروع شود؛ این عارضه طبیعی نیست و بهتر است علائم سایر بیماری‌ها چک شوند.

عوامل تشدید رفلاکس طبیعی در نوزادان

هنگامیکه سینه های مادر بیش از حد شیر دارد و به اصطلاح رگ می‌کند مقدار زیادی شیر به سرعت وارد دهان کودک می‌شود این اتفاق می‌تواند باعث ریفلاکس شود. این رفلاکس با اقدامات ساده قابل کنترل است. حساسیت‌های غذایی نیز می‌تواند میزان ریفلاکس را افزایش دهد مثلا مصرف فرآورده‌های شیر گاو توسط مادر یا نوزاد مهم‌ترین دلیل ایجاد ریفلاکس در نوزاد است. تغذیه نوزاد با شیرخشک یا غذاهای جامد، غلات، ویتامین‌ها، آهن و مصرف داروها و داروهای گیاهی می‌تواند باعث ریفلاکس نوزادان شود.
سرماخوردگی یا آلرژی می‌تواند منجر به بلع مخاط و در نتیجه آن افزایش ریفلاکس شود. نوزادی که با بی میلی شیر می خورند یا هنگام شیر خوردن اطراف را نگاه می‌کنند از آنجایی‌که به درستی سینه را نگرفته‌اند، موقع مکیدن شیر ممکن است مقداری هوا وارد دهان شود که خود این فرآیند باعث رفلاکس می‌شود.

فرایند رشد دندان‌ها باعث افزایش مقدار بزاق دهان در نوزاد می‌شود نوزاد مقدار اضافی بزاق را می‌بلعد در نتیجه این عمل ریفلاکس افزایش پیدا می‌کند. در ابتدای شروع خزیدن روی زمین یا استفاده از غذای جامد نیز ممکن است ریفلاکس تشدید شود.

ریفلاکس در همه نوزادان رخ می دهد معمولا کودک یک الی دو ساعت بعد از تغذیه دچار رفلاکس می‌شود. نیمی از نوزادان سه ماهه حداقل یک بار در روز ریفلاکس دارند و ریفلاکس معمولا در دو تا چهارماهگی به اوج خود می‌رسد. بسیاری از نوزادان در هفت تا هشت ماهگی از این حالت خارج می شوند. اکثر نوزادان تا یک سالگی دیگر دچار رفلاکس نخواهند شد.

اگر نوزاد شما علارقم اینکه ریفلاکس دارد، آرام است، رشد خوبی دارد، ظاهر سالمی دارد، وزن مناسبی دارد، پس شما دلیلی برای نگرانی نخواهید داشت زیرا این رفلاکس نوزاد فیزیولوژیک و طبیعی است.

راه های پیشگیری از رفلاکس نوزادان

برای پیشگیری از ابتلا نوزادان به رفلاکس، چند راهکار ساده وجود دارد که می‌تواند به کاهش علائم کمک کند و احتمال بازگشت محتویات معده به مری را به حداقل برساند، که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

• افزایش تعداد دفعات شیردهی یا تغذیه با حجم کم
• نگه‌داشتن نوزاد در حالت عمودی پس از شیردهی: نگه داشتن نوزاد به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در حالت عمودی بعد از تغذیه روشی مؤثر برای کاهش رفلاکس است.
• کاهش سرعت تغذیه نوزاد: بهتر است به نوزاد به‌آرامی شیر داده شود تا معده به‌طور تدریجی پر شود​؛ در غیر این صورت علائم رفلاکس تشدید خواهد شد.
• تنظیم وضعیت خواب نوزاد: نوزادان همیشه باید به پشت (روی کمر) بخوابند، اما برای کاهش رفلاکس، می‌توانید با مشورت پزشک سر تخت نوزاد را کمی بلند کنید یا از تشک آنتی رفلاکس استفاده کنید تا محتویات معده به راحتی به مری بازنگردد. هرگز نوزاد را روی شکم نخوابانید، زیرا این وضعیت خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را افزایش می‌دهد​.
• پوشیدن لباس‌های گشاد: لباس‌های تنگ می‌توانند فشار بیشتری به معده نوزاد وارد کرده و رفلاکس را بدتر کند.
• سیگار نکشیدن در اطراف نوزاد: دود سیگار می‌تواند مجاری تنفسی و مری نوزاد را تحریک کرده و علائم رفلاکس را تشدید کند.

راه های تشخیص رفلاکس نوزاد

معمولا پزشکان برای تشخیص رفلاکس در نوزادان از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:

1. معاینه بالینی و گرفتن شرح حال
2. آزمایش مانومتری و امپدانس مری: لوله‌ای نازک و انعطاف‌پذیر که حسگرهایی دارد از طریق بینی به مری وارد می‌شود، در امپدانس به مدت ۲۴ ساعت pH محتویات مری را اندازه‌گیری می‌کند. در مانومتری فشار عضلات مری را در حین بلع و در وضعیت‌های مختلف اندازه‌گیری می‌کنند.
3. آندوسکوپی: لوله‌ای بلند و منعطف که در سر آن دوربین وجود دارد وارد مری و معده می‌شود.
4. عکس‌برداری با اشعه ایکس

درمان رفلاکس نوزادان

به طور کلی بسته به شدت علائم و شرایط نوزاد، روش‌های درمان متفاوت است و شامل موارد زیر است.

• رعایت نکاتی که در بخش راه‌های پیشگیری این مطلب گفته شده است.
• غلیظ کردن شیر مادر یا شیر خشک با موادی مانند غلات برنج تحت نظارت پزشک
• مصرف دارو
  • مهارکننده‌های پمپ پروتون مانند آمپرازول و لانزوپرازول.
  • مسدودکننده‌های H۲ مانند فاموتیدین.
• طب سنتی
  • ماساژ با روغن‌های گیاهی مانند روغن کنجد و نارگیل.
  • مصرف داروهای گیاهی مانند بابونه، نعناع یا زنجبیل.
• تغییر رژیم غذایی مادر در صورت شیردهی: نخوردن محصولات لبنی، غذاهای تند، کافئین، و غذاهای چرب
• جراحی (فاندوپلیکاسیون)

سخن آخر

رفلاکس نوزادان به حالتی گفته می‌شود که طی آن شیر و غذای خورده شده از معده به سمت مری و سپس دهان برگشت داده می‌شود. رفلاکس نوزادان در نوزادان شیرخوار یک پروسه طبیعی است. نوزادان از 2 تا 3 هفتگی الی 6 ماهگی این عارضه را به کرات تجربه می‌کنند. رعایت برخی نکات مانند کم کردن حجم غذاها، داشتن یک پوزیشن مناسب در زمان شیر خوردن و خواب، اصلاح رژیم غذایی نوزاد و مادر، گرفتن آروغ و غیره می‌تواند در پیشگیری از رفلاس در نوزادان و همچنین کاهش میزان و تکرار آن مفید باشد.

درصورتی‌که نوزاد در 1 هفتگی یا بعد از 6 ماهگی درگیر این عارضه شود؛ ممکن است خطرناک بوده و نشانه خوبی نباشد؛ اما رفلاکس در نوزادان در حالت عادی بی‌خطر و عادی است. هرچند درصورتی‌که تعداد رفلاکس معده زیاد باشد؛ بازگشت اسید می‌تواند باعث تحریک مری و حنجره نوزاد شود. با رعایت نکات عنوان شده می‌توان از شدت این عارضه کاست.