دمای طبیعی بدن کودکان و نوزادان چقدر باید باشد؟

دمای طبیعی بدن کودکان و نوزادان چقدر باید باشد؟ : افزایش دمای بدن نوزاد، می‌تواند خطرناک و نشان‌دهنده‌ی بیماری باشد. از طرفی پایین بودن دمای بدن نوزاد نیز به دلیل برخی آسیب‌ها، از اهمیت خاص خود برخوردار است. در این مقاله قصد داریم در مورد دمای مناسب بدن نوزاد در شرایط طبیعی، بعد از واکسن و بررسی درجه تب در کودکان بیشتر توضیح دهیم با لوکس بیبی همراه باشید.

میانگین دمای طبیعی بدن انسان

ممکن است شنیده باشید که دمای طبیعی بدن 98/6 درجه فارنهایت (37 درجه سانتی‌گراد) است. اما این عدد فقط یک میانگین را نشان می‌دهد و دمای طبیعی ممکن است کمی بالاتر یا پایین‌تر از آن باشد. بالا یا پایین بودن دما نسبت به میانگین به خودی‌خود نشانه بیماری نیست. چون عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند روی دمای طبیعی بدن کودک و بزرگسال تاثیر بگذارند، از جمله: سن، جنسیت، زمان اندازه‌گیری و سطح فعالیت بدنی.

دمای طبیعی بدن نوزاد از کودکان و بزرگسالان بیشتر است. چون سطح بدن نوزادان نسبت به وزنشان بزرگ‌تر است و بدن آن‌ها از نظر متابولیکی فعال‌تر بوده و گرمای بیشتری تولید می‌کند. از سوی دیگر، نوزادان در هوای گرم کمتر عرق می‌کنند، یعنی

با افزایش سن، توانایی بدن برای تنظیم دما تغییر می‌کند. معمولا افراد بالای 64 سال در مقایسه با افراد جوان‌تر سرعت کمتری در سازگاری با تغییرات ناگهانی دما دارند. به طور کلی، دمای طبیعی بدن سالمندان پایین‌تر است و این افراد در حفظ گرما مشکل بیشتری دارند.

جدول زیر دمای طبیعی بدن به فارنهایت و سانتی‌گراد را نشان می‌دهد:

آشنایی با دمای طبیعی بدن در افراد بالغ و کودکان می‌تواند تشخیص تب را آسان‌تر کند. به خاطر داشته باشید که میانگین دمای بدن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. دمای بدن شما ممکن است تا 1 درجه فارنهایت (0/6 درجه سانتی‌گراد) بالاتر یا کمتر از دستورالعمل فوق باشد.

دمای طبیعی بدن در بارداری

در دوران بارداری، میزان متابولیسم پایه (BMR) بالاتر می‌رود که این به معنی افزایش تولید گرما در بدن است. یک مطالعه نشان داد که دمای بدن در حوالی هفته دوازدهم بارداری به اوج خود (96 تا 99/5 درجه فارنهایت یا 35/6 تا 37/5 درجه سانتی‌گراد) و بعد از هفته سی و سوم به پایین‌ترین حد خود (95/5 تا 99/1 درجه فارنهایت یا 35/3 تا 37/3 درجه سانتی‌گراد) می‌رسد.

معمولا دمای طبیعی بدن با دماسنج دیجیتال یا دماسنج جیوه‌ای شیشه‌ای و در قسمت‌های مختلف بدن اندازه‌گیری می‌شود. جدول زیر نشان می‌دهد که کدام روش برای هر گروه سنی توصیه می‌شود:

توصیه می‌شود از زیر بغل برای اندازه‌گیری دمای بدن استفاده نشود. چون این روش از دقت کافی برخوردار نیست.

دمای مناسب بدن نوزاد چند درجه است؟

دمای مناسب بدن نوزاد، از ابتدا توسط قسمت تنظیم‌کننده دما در مغز یا همان هیپوتالاموس، تنظیم می‌شود. این دما معمولاً اندکی بالاتر از دمای طبیعی بدن بزرگسالان است. در حالت کلی، دمای نرمال بدن 37 درجه سانتی‌گراد در نظر گرفته می‌شود. دمای طبیعی بدن به فارنهایت را نیز 98.6 درجه در نظر می‌گیرند.

اما دمای بدن کودک چقدر باید باشد؟ معمولاً دمای مناسب بدن نوزاد، حدود نیم درجه بالاتر از این دما است زیرا نسبت سطح به حجم بدن نوزادان بیشتر از بزرگسالان است. همچنین میزان متابولیسم بدن نوزادان نیز بالاتر از بزرگسالان بوده که موجب افزایش تولید گرما می‌شود. به‌طور مثال دمای مناسب بدن نوزاد یک روزه تا یک ماهه 37.5 درجه در نظر گرفته می‌شود. البته در نظر گرفتن یک طیف دمایی، استانداردتر است بنابراین دمای طبیعی بدن کودک یک ساله و بیشتر، معمولاً بین 36.2 تا 37.7 درجه در نظر گرفته می‌شود.

همچنین دمای بدن، بسته به ساعت شبانه روز متفاوت است. صبح‌ها حدود نیم درجه از عصر کمتر است. جالب است بدانید که این دما، دمای مرکزی بدن است و بسته به روش اندازه‌گیری، ممکن است اندکی تفاوت در دمای طبیعی بدن نوزاد دیده شود. دمای طبیعی بدن نوزاد، در سنین مختلف به شرح زیر است:

روش‌های اندازه‌گیری دمای بدن نوزاد

۱. روش دهانی

در این روش، دماسنج زیر زبان کودک قرار می‌گیرد و دمای نشان‌داده شده نیز در همان طیف ذکر شده است. این روش ممکن است برای کودکان با سن کمتر، قابل انجام نباشد زیرا نمی‌توانند دهان خود را پیوسته، بسته نگه دارند.

دمای طبیعی در این قسمت، در کودکان زیر ۱۲ ماه، ۳۶.۷ تا ۳۷.۳ درجه سانتی‌گراد و در کودکان بزرگتر ۳۶.۴ تا ۳۷.۴ درجه سانتی‌گراد است.

۲. روش زیر بغل یا آگزیلاری

درجه تب زیر بغل نوزاد چند باید باشد؟ در این روش، دماسنج زیر بغل قرار می‌گیرد و کودک دست خود را به بدنش می‌چسباند. پس این روش نیز نیاز به همکاری کودک دارد و در کودکان بزرگ‌تر قابل استفاده است. تفاوت دمای زیر بغل و دهان، نیم درجه است. زیر بغل نیم درجه کمتر است، یعنی برای محاسبه ی دمای مرکزی بدن، باید به درجه ی زیر بغل، نیم درجه اضافه کنیم.

دمای طبیعی در این قسمت، در کودکان زیر ۱۲ ماه، ۳۶.۴ تا ۳۷.۳ درجه سانتی‌گراد و در کودکان بزرگتر، ۳۵.۹ تا ۳۶.۸ درجه سانتی‌گراد است. همان‌طور که می‌بینید، درجه ۳۷.۵ زیر بغل در کودکان باید کنترل شود.

۳. اندازه‌گیری دمای بدن از راه گوش یا روش تیمپانیک

در این روش، دمای بدن نوزاد از طریق مجرای گوش سنجیده می‌شود و دقت نسبتاً بالایی دارد. این روش در نوزادان کوچک‌تر، به علت کوچک بودن مجرای گوش، کاربرد کمتری دارد. دمای طبیعی در این قسمت، در کودکان ۳۷ تا ۳۷.۹ درجه سانتی‌گراد است.

۴. اندازه‌گیری دما از راه پیشانی

در این روش، نوار تب‌سنج روی پیشانی کودک قرار می‌گیرد و تب‌سنج، دمای سطح پوست او را نشان می‌دهد. به همین دلیل اعتبار آن کمتر از روش‌های دیگر است. دمای طبیعی در این قسمت، در کودکان ۳۶ تا ۳۷.۹ درجه سانتی‌گراد است.

برای شیرخواران کم سن دماسنج زیر بغل قرار داده شود و  برای کودکان بزرگتر تا ۶ سال اندازه گیری دما به روش زیر بغل یا از راه گوش ، توصیه می‌شود. سنین بالاتر از راه گوش و یا دهانی ( قرار دادن دماسنج زیر زبان ) روش مناسب است.

تب چند درجه باعث تشنج می‌شود؟

تشنج، در ابتدا برای والدین بسیار نگران‌کننده به نظر می‌رسد. ایجاد یا عدم ایجاد تشنج، به عامل ایجادکننده تب و شرایط سلامتی کودک بستگی دارد اما تب بالاتر از 38 درجه می‌تواند موجب تشنج شود. اگرچه پایین آوردن تب کودک نمی‌تواند کاملاً از تشنج جلوگیری کند اما از بی‌قراری کودک می‌کاهد.

دمای پایین بدن نوزاد نشانه چیست؟

همان‌طور که در برخی شرایط، دمای بدن ممکن است افزایش یابد، در برخی موارد نیز دمای مناسب بدن نوزاد کاهش می‌یابد که به این حالت هایپوترمی می‌گویند. هایپوترمی به دمای کمتر از 35 درجه سانتی‌گراد گفته می‌شود که افت دمای خطرناک بدن نوزاد محسوب شده و باید سریعاً برطرف گردد. دمای ۳۵ درجه بدن کودک، معمولاً به علت عوامل محیطی، تروما و ضربه، عوارض دارویی، مسمومیت یا دلایل ناشناخته ایجاد می‌شود. هایپوترمی معمولاً با برخی علائم همراهی دارد:

• لرز (جهت افزایش دمای بدن)
• تنفس سطحی و آهسته
• نبض ضعیف
• کاهش هوشیاری و خواب‌آلودگی
• گریه ضعیف
• کاهش انرژی
• پوست قرمز و براق و روشن که در لمس سرد است.

اگر کاهش دمای بدن نوزاد ادامه یابد، حتی ممکن است در موارد شدید منجر به مرگ شود. به همین دلیل هنگام هایپوترمی، در ابتدا افزایش دمای محیط جهت رسیدن به دمای مناسب بدن نوزاد و سپس مراجعه به پزشک جهت بررسی علت، ضروری است.

حفظ دمای مناسب بدن نوزاد با رعایت نکاتی ساده

در مراقبت اولیه از نوزاد، حفظ دمای طبیعی بدن کودکان اگرچه امری مهم بوده و نیاز به کنترل و پیگیری دارد اما با رعایت نکاتی که در ادامه مطلب می‌آید، شما می‌توانید در این زمینه دمای مناسب بدن نوزاد خود را حفظ کرده و از عوارض احتمالی پیشگیری کنید.

• در کودکان زیر سه ماه، تب سنج را زیر بغل قرار دهید. زیرا کودک نمی‌تواند دماسنج دهانی را در دهان خود نگه دارد و دماسنج گوشی نیز برایش مناسب نیست چون کانال گوش او کوچک است.
• در کودکان زیر چهار سال از دماسنج گوش، تیمپانیک یا زیر بغل استفاده کنید.
• در کودکان بالای چهار سال می‌توانید از تب‌سنج دهانی یا گوشی کمک بگیرید.
• برای بررسی دمای مناسب بدن نوزاد، از دماسنج جیوه‌ای استفاده نکنید زیرا خطر شکستن آن و قرار گرفتن کودک در معرض جیوه و مسمومیت وجود دارد.
• هنگام اندازه‌گیری دما از راه دهان، بهتر است از حدود نیم ساعت قبل کودک چیزی نخورده باشد. برای این کار تب‌سنج دیجیتال را زیر زبان او بگذارید و بگویید دهانش را ببندد و از راه بینی نفس بکشد. پس از شنیدن صدای بوق تب‌سنج، آن را درآورده و عدد دما را به همراه ساعت اندازه‌گیری، یادداشت کنید.
• هنگام اندازه‌گیری دمای نرمال بدن نوزاد با تب سنج دیجیتال از زیر بغل، دماسنج را در زیر بغل او قرار داده، بازوی او را به بدنش بچسبانید. سپس دستش را از آرنج خم کرده و روی سینه‌اش نگه دارید و صبر کنید تا صدای دستگاه شنیده شود.
• جهت اندازه‌گیری دمای تیمپانیک یا گوش، لاله گوش کودک را اندکی به سمت بالا و عقب بکشید تا مجرای گوش به حالت مستقیم درآید. سپس تب‌سنج را تا میزان نشان‌داده‌شده داخل گوش فرو ببرید و صبر کنید تا دستگاه، دمای تیمپانیک کودک را اندازه بگیرد.
• همواره سعی کنید دمای مناسب اتاق خواب نوزاد را رعایت کنید و دمای منزل را متعادل نگه دارید و از گرم یا سرد کردن بیش‌از حد آن بپرهیزید.
• لباس‌های زیاد و ضخیم و پتوی بیش‌ازحد برای نوزاد استفاده نکنید. این کار ممکن است موجب افزایش دمای بدن نوزاد شود.
• هنگام تب دستمال مرطوب با آب ولرم را روی بازوها و کشاله ی ران ها بگذارید و یا پاشویه با آب ولرم انجام دهید، هرگز دستمال مرطوب را روی صورت و پیشانی نگذارید و دقت کنید که از آب سرد استفاده نکنید زیرا موجب لرز و تشدید ناخوشی کودک می‌شود.
• هنگام تب در نوزادان زیر سه ماه، حتماً به پزشک مراجعه کنید حتی اگر تب آن‌ها خفیف بود.
• هنگام تب بالای 38 درجه در نوزادان بالای سه ماه، یا تب بیشتر از 39 درجه در نوزادان بالای شش ماه و همراهی با علائمی مانند اسهال و استفراغ، درد هنگام ادرار، بیماری‌های مزمن مانند سرطان‌ها و نقص ایمنی، راش پوستی، رفع نشدن تب بعد از 24 تا 72 ساعت، وجود تب مداوم و حال بد کودک، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
• جهت کاهش تب، با مشورت پزشک می‌توانید از ایبوپروفن، استامینوفن یا شیاف برای تب کودکان استفاده کنید. ما در مقاله مصرف شیاف استامینوفن برای نوزادان، بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم.
• داروی آسپرین در کودکان، منع مصرف دارد و موجب آسیب کبدی و سندروم ری می‌شود.
• هنگام تب، به کودک مایعات فراوان بدهید و از کم‌آبی بدن او جلوگیری کنید. در کودکان شیرخوار، دفعات شیردهی را افزایش داده و در رژیم غذایی کودکان بزرگ‌تر، بهتر است آب، سوپ و مایعات دیگر گنجانده شود.
• تب و افزایش دمای مناسب بدن نوزاد هنگام دریافت واکسن، معمولاً محدود بوده و پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود. درصورت ادامه‌دار بودن آن، به پزشک مراجعه کنید.