حساسیت غذایی در کودکان شیرخوار و روش های جلوگیری از آن : یکی از مشکلات تغذیه در کودکان شیرخوار که با شروع خوردن مواد غذایی کمکی به وجود می‌آید آلرژی است که در مورد تمام کودکان نیز اتفاق نمی‌افتد یا در برخی می‌تواند شدیدتر و در برخی خفیف‌تر باشد. در این مطلب می‌توانید با علائم آلرژی غذایی در کودکان شیرخوار، غذاهای آلرژی‌زا، تشخیص و درمان آلرژی غذایی و دیگر موارد مربوط به آلرژی‌های غذایی در کودکان شیرخوار آشنا شوید. با بیبی لوکس همراه باشید.
حساسیت غذایی در کودکان و نوزادان چیست؟
آلرژی غذایی زمانی است که سیستم ایمنی بدن شما به غذایی که معمولا بی ضرر است واکنش نشان می‌دهد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، سیستم ایمنی بدن به این غذا به گونه‌ای واکنش نشان می‌دهد که گویی خطرناک است و نتیجه آن به عنوان یک واکنش آلرژیک شناخته می‌شود. گاهی حتی ممکن است نوزاد با مصرف شیر مادر حاوی پروتئین‌های غذا، که از رژیم غذایی مادر به دست می‌آید، واکنش نشان دهد.
آلرژی غذایی در نوزادان و کودکان نوپا بسیار شایع است و حدود ۸ تا ۱۰ درصد کودکان در سطح جهان از آلرژی غذایی رنج می‌برند. حساسیت غذایی در نوزادان و کودکان پسر بیش از دختران رخ می‌دهد و می‌تواند علائم بسیار جدی و تهدیدکننده برای زندگی مانند مشکلات شدید تنفسی و افت شدید فشار خون را به دنبال داشته باشد.
غذاهای آلرژی‌زا برای کودک
هر غذایی می‌تواند باعث آلرژی شود اما رایج‌ترین غذاهای آلرژی‌زا برای بچه‌های کوچک عبارتند از:
- تخممرغ
- شیر گاو
- بادام‌زمینی
- آجیل‌هایی مثل گردو و بادام هندی
- غلات
- سویا
- ماهی مثل ماهی تن، سالمون و ماهی روغن
- صدف و گوش‌ماهی، خرچنگ و میگو
تفاوت آلرژی غذایی با حساسیت غذایی در نوزادان و کودکان
حساسیت یا عدم تحمل غذایی با آلرژی غذایی متفاوت است زیرا سیستم ایمنی بدن را درگیر نمی‌کند. آلرژی‌های غذایی همیشه شامل واکنش سیستم ایمنی بدن می‌شود، اما عدم تحمل غذایی دلایل احتمالی مختلفی مانند ناتوانی در هضم یا جذب نوع خاصی از غذا، یا حساسیت شیمیایی به یک ماده دارد. علائم عدم تحمل غذایی و آلرژی غذایی می‌تواند مشابه باشد، اما عدم تحمل غذایی فقط به ندرت باعث علائم تهدید کننده زندگی می‌شود.
عدم تحمل غذایی با یک رژیم حذف موقت، زیر نظر متخصص تغذیه یا پزشک کودکان تشخیص داده می‌شود و با آزمایش آلرژی نتیجه مثبتی نشان نخواهد داد. به عبارت دیگر در موارد آلرژی غذایی، سیستم ایمنی کودک یا نوزاد واکنش نشان می‌دهد، در صورتی که در کسانی که حساسیت غذایی دارند، دستگاه گوارش واکنش نشان خواهد داد. عدم تحمل غذایی بسیار شایع‌تر از آلرژی غذایی است.
آیا هر نوزادی می‌تواند آلرژی غذایی داشته باشد؟
بله؛ با این حال، نوزادانی که یکی از اعضای خانواده به آلرژی غذایی مبتلاست، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این آلرژی هستند. توجه به علائم در این کودکان بسیار مهم است. حدود ۳ درصد از نوزادان و تقریبا ۹ درصد از کودکان ۱ ساله حداقل به یک غذا حساسیت دارند.
علائم حساسیت غذایی نوزاد
علائم حساسیت غذایی نوزاد ممکن است در همه کودکان یکسان نباشد و بستگی به نوع و شدت حساسیت دارد. اما در کل، علائم حساسیت غذایی نوزادان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تورم صورت و لبها: این علائم ممکن است در دقایق یا ساعت‌های اولیه پس از مصرف غذای مورد حساسیت ظاهر شود. صورت و لبهای نوزاد ممکن است متورم و قرمز شوند.
- قرمزی و خارش پوست: نوزاد ممکن است قرمزی و خارش پوست در اثر حساسیت غذایی نشان دهد. این قرمزی معمولاً در مناطقی مانند صورت، گردن، دست‌ها و پاها مشاهده می‌شود.
- تحریک پوست: پوست نوزاد ممکن است به آسانی تحریک و با واکنش نشان دادن به مواد خاصی در غذاها ظاهر شود. این علائم شامل خارش، سوزش و حساسیت پوست است.
- مشکلات گوارشی: حساسیت غذایی نوزاد می‌تواند با اسهال و استفراغ همراه باشد. این علائم ممکن است به صورت تکراری و متناوب رخ دهند. همچنین، نوزاد ممکن است درد شکم، گازهای بیش از حد و تغییرات در رژیم غذایی را نشان دهد.
- علائم تنفسی: برخی از نوزادان ممکن است به دلیل حساسیت غذایی علائم تنفسی مانند سرفه، خس خس صدا و عطسه داشته باشند. در برخی از موارد، حتی ممکن است نوزاد دچار آسم و تنگی نفس شود.
اگر شما نوزاد شما علائمی از حساسیت غذایی نشان می‌دهد، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند تشخیص دقیق از نوع حساسیت غذایی نوزاد داشته باشد و راهنمایی‌های لازم را برای درمان و مدیریت این حساسیت به شما بدهد.
پیشگیری از بروز حساسیت غذایی در کودکان
در حال حاضر، آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که مواد غذایی آلرژی‌زا زودتر به کودک داده شوند. انجام این کار ممکن است بتواند به پیشگیری از ایجاد حساسیت نسبت به آن غذاها کمک کند.
تغذیه با شیر مادر به مدت ۴ تا ۶ ماه بهترین راه برای جلوگیری از حساسیت به شیر است. به یاد داشته باشید که شیر مادر یا شیر خشک از نظر تغذیه‌ای از شیر گاو بهتر هستند. هنگامی که می‌خواهید دادن شیر کامل (شیر پرچرب) به کودک را شروع کنید، باید این کار را تحت نظر پزشک انجام دهید. ماست و پنیرهای نرم خوب هستند، چون پروتئین‌های موجود در این محصولات لبنی تجزیه می‌شوند و احتمال کمی وجود دارد که باعث بروز مشکلات گوارشی شوند.
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که بین ۴ تا ۶ ماهگی به نوزادانی که احتمال بروز حساسیت در آن‌ها بالا است، بادام‌زمینی داده شود. احتمال حساسیت به بادام‌زمینی در کودکانی که به اگزما مبتلا هستند یا به تخممرغ حساسیت دارند، بیش از دیگران است. در گذشته، اعتقاد بر این بود که اگر به کودک در سنین بالاتر غذا داده شود، کنترل واکنش‌های آلرژیک راحت‌تر است. سایر مواد غذایی آلرژی‌زا مانند آجیل درختی و ماهی باید بین ۶ تا ۹ ماهگی به کودک داده شوند.
۰ تا ۴ ماهگی
تا چهار ماهگی کودک شما فقط به مایعات نیاز دارد. بنابراین، توصیه می‌شود که در این مدت به‌طور انحصاری به کودک خود شیر دهید یا از شیر خشک استفاده کنید. اگر قادر به شیر دادن نیستید یا کودکتان به پروتئین‌های غذایی موجود در شیر شما واکنش نشان می‌دهد، با متخصص اطفال دربارهی شیر خشک هیدرولیزشده صحبت کنید.
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد اجتناب از مصرف بعضی غذاها در دوران شیردهی از حساسیت غذایی در کودکان جلوگیری می‌کند یا خطر ابتلای کودک به آن را کاهش می‌دهد. با این حال، مطالعاتی انجام شده‌اند که نشان می‌دهند اجتناب مادر از مصرف بعضی غذاها مانند تخممرغ و شیر گاو احتمال شعله‌ور شدن بیماری را در کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) کاهش می‌دهد.
۴ تا ۶ ماهگی
وقتی کودک بتواند با حمایت شما بنشیند و به غذاهای جامدی که دیگران می‌خورند علاقه‌مند باشد، برای شروع تغذیه‌ی تکمیلی آماده است. در ابتدا فقط یک یا دو بار در روز به کودک خود یک یا دو قاشق غذاخوری غلات رقیق‌شده یا غذاهای پوره‌شده بدهید. مطمئن‌ترین راه برای معرفی غذاهای جدید به کودک این است که خودتان غذای او را درست کنید تا دقیقا بدانید که چه چیزی در آن وجود دارد.
شما باید کودک را با غذاهای جدید به‌تدریج و یکی یکی آشنا کنید. در غیر این صورت، در شناسایی ماده‌ی غذایی‌ای که باعث حساسیت شده است، دچار مشکل می‌شوید. به‌عنوان مثال، اگر در طول روز به کودک خود سه غذای جدید بدهید و او دچار واکنش آلرژیک شود، نمی‌دانید کدامیک از غذاها در بروز این واکنش نقش داشته است.
هر بار که غذای جدیدی به کودک می‌دهید، باید سه تا پنج روز صبر کنید و سپس غذای جدید دیگری را به برنامه‌ی غذایی او اضافه کنید. در این مدت سایر غذاهایی که کودکتان می‌خورده است را حذف نکنید. چون تاکنون با مصرف آن‌ها دچار مشکل نشده است و به همین دلیل مطمئن هستید که آن‌ها بی‌خطر هستند. فقط چیز جدیدی اضافه نکنید.
ابتدا از میوه‌ها، سبزیجات و غلات شروع کنید. هیچ شواهدی وجود ندارد که لزوم تأخیر در معرفی غذاهای آلرژی‌زا، از جمله تخممرغ، بادام‌زمینی یا گندم، را نشان دهد. تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد تأخیر در معرفی این دسته از غذاها پتانسیل ایجاد آلرژی را در اواخر دوران کودکی افزایش می‌دهد. با این حال، دربارهی برنامه‌های خود برای دادن غذاهای جامد به فرزندتان با متخصص اطفال مشورت کنید.
۶ تا ۹ ماهگی
به‌تدریج متوجه می‌شوید که کدام غذاها بی‌خطر و کدام غذاها مشکل ساز هستند. از غذاهای داده شده به کودک و هر واکنشی که مشاهده کرده‌اید، یک فهرست تهیه کنید. اگر فکر می‌کنید که یک غذا ممکن است باعث ناراحتی، علائم گوارشی یا اگزما شده باشد، دادن آن را به مدت ۴ تا ۶ هفته متوقف کنید و سپس دوباره آن را به کودک بدهید. چون ممکن است واکنشی که برای بار اول مشاهده کرده‌اید، تصادفی بوده باشد.
۹ تا ۱۲ ماهگی
کودک شما می‌تواند از حدود ۸ تا ۹ ماهگی شروع به خوردن غذاهای انگشتی کند. اگر هیچ کدام از علائم حساسیت غذایی در کودک مشاهده نشده است، می‌توانید کمی از غذای سایر اعضای خانواده را به او بدهید. تغذیه‌ی کودک با مقدار کمی پنیر یا ماست بی‌خطر است، اما تا یک سالگی به او شیر گاو ندهید.
اگر کودک شما حساسیت غذایی دارد، پیدا کردن غذاهای آماده‌ی انگشتی مثل بیسکوئیت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. شما باید یاد بگیرید که برچسب محصولات غذایی را بخوانید تا مطمئن شوید که غذاهای آماده برای کودک شما بی‌خطر هستند.
