تب نوزاد یکی از مسائل مهمی است که از همان ابتدای تولد نوزاد، والدین با آن روبرو هستند. تب درواقع افزایش دمای بدن نوزاد است که منجر به بروز علائم غیرعادی شده و ممکن است هشداری برای بیماری‌های جدی‌تر باشد. بنابراین همواره توصیه می‌شود به درجه تب نوزادان اهمیت ویژه داده شود و مدام کنترل شود، چرا که یکی از علائم اصلی در بسیاری از بیماری‌های شایع در میان نوزادان و کودکان است.
اگر شما هم به تازگی صاحب نوزاد شده‌اید و یا کودکی در خانه دارید، شاید برای‌تان سوال پیش آمده که تب نوزاد تا چند درجه خطرناک است؟ در این مقاله می‌توانید در مورد این عارضه اطلاعات مفیدی کسب کنید تا از نگرانی خود کاسته و با بینش بیشتری وارد عمل شوید.
فرقی نمی‌کند تب ناشی از بیماری باشد یا دندان در آوردن نوزاد، با داشتن اطلاعات دقیق‌تر در مورد عوارض تب در نوزادان می‌توانید از خطرات جدی‌تری پیشگیری کنید. با بیبی لوکس همراه باشید.
علت بالا رفتن تب نوزاد
تب معمولاً نشان‌دهنده وجود یک عفونت یا بیماری در نوزادان و کودکان است. اگر دمای بدن نوزاد شما از حد دمای نرمال نوزاد که 37.5 درجه است گذشته باشد و به حد تب شدید (حدود 39 درجه) رسیده باشد، نگران‌کننده است و باید حتماً به آن سریع‌تر رسیدگی شود.
در اینجا دلایل و علائم تب در نوزادان را بررسی می‌کنیم تا کمکی برای روبرو شدن با این مسئله باشد:
- عفونت‌ها: یکی از دلایل شایع بالا رفتن تب در نوزادان عفونت‌ها است. این عفونت‌ها می‌توانند شامل عفونت‌های تنفسی مانند سرفه و سرماخوردگی، عفونت‌های گوارشی مانند اسهال و استفراغ یا حتی عفونت‌های ادراری باشند. اگر تب نوزاد شما به همراه علائم دیگری همچون سرفه، سرماخوردگی یا اسهال همراه باشد، احتمالاً علت آن یک عفونت است و باید به پزشک مراجعه کنید.
- واکسن‌ها: در برخی موارد، بالا رفتن تب در نوزادان ممکن است به دلیل واکسن‌هایی باشد که به تازگی به آنها تزریق شده است. واکسن‌ها می‌توانند باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن شوند و باعث بالا رفتن تب شوند. اگر تب نوزاد شما پس از واکسیناسیون اتفاق افتاده است، احتمالا! به دلیل واکسن است و نیازی به نگرانی نیست. تب نوزاد بعد از واکسن معمولاً سبک بوده و با درمان‌های خانگی از بین رفته و یک روز بعد از واکسیناسیون دیگر اثری از تب نیست.
- درآوردن و رشد دندان‌ها: در حین رشد دندان‌های نوزاد، ممکن است تب نیز بالا برود. این امر معمولاً به دلیل التهاب و درد در لثه‌های نوزاد است که باعث بالا رفتن تب می‌شود. می‌توانید در این مورد از راهنمایی دکتر کودکتان نیز استفاده کنید.
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند گرما یا سرما نیز می‌توانند باعث بالا رفتن تب در نوزادان شوند. اگر نوزاد شما در معرض گرما یا سرما قرار گرفته است، ممکن است بدنش برای تنظیم دما تلاش کند و این باعث بالا رفتن تب شود.
- بیماری‌های جدی: در برخی موارد نادر، بالا رفتن تب در نوزادان ممکن است نشانه بیماری‌های جدی‌تری مانند عفونت‌های سریع پیشرونده مانند سپسیس، عفونت‌های مغز و نخاع و غیره باشد. در صورتی که تب نوزاد شما به طور ناگهانی بالا رفته و همراه با علائم دیگری مانند تنفس سریع، اشکال در تغذیه یا تغییر در رفتار است، حتماً باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
دمای طبیعی بدن نوزاد معمولاً بین 36.5 تا 37.5 درجه سانتی‌گراد است. اگر دمای بدن نوزاد بیش از 38 درجه سانتی‌گراد باشد خطرناک است و برای تشخیص دقیق علت آن، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. همچنین باید به یاد داشته باشید که در صورت بالا رفتن تب، نوزاد شما نیاز به آرامش و مراقبت دارد تا بتواند بهبود یابد.
تب و علائم آن در کودک
بیشتر پزشکان توافق دارند که دمای طبیعی بدن برای یک کودک سالم کمتر از ۳۷/۸ درجۀ سانتی‌گراد است و اگر دمای بدن نوزاد یا کودک شیرخوار شما ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر باشد، او تب دارد. اندازه‌گیری دقیق درجه حرارت مرکزی بدن کودک ممکن است با دماسنج‌های مختلفی مثل دماسنج گوشی و دماسنج دیجیتالی پیشانی توسط پزشک کودک انجام شود. اما گاهی راه‌های دیگری هم وجود دارد و در هر صورت، لازم است شما به پزشک کودک خودتان اعتماد کنید.
سن می‌تواند یک عامل تعیین‌کننده در وجود تب کودک باشد. به عبارت دیگر؛ تب در کودکان زیر سه ماه جدی‌تر است. رفتار کودک هم یک عامل مهم دیگر است، یعنی تبی که کودک را از بازی کردن و غذا خوردن به طور معمول بازنمی‌دارد، اغلب نمی‌تواند موضوع نگران‌کننده‌ای باشد. غیر از این موارد، بدن بچه‌های بزرگ‌تر بعد از بیدار شدن از یک چرت روزانه یا بعد از دویدن و بازی کردن ممکن است گرم‌تر باشد.
همچنین به خاطر داشته باشید که دمای بدن همۀ افراد، در اواخر بعدازظهر و اوایل شب افزایش و بین نیمۀ شب و صبح زود کاهش می‌یابد. در هر صورت اگر نگران هستید، درجه حرارت بدن کودک هرچه باشد، لازم است با پزشک تماس بگیرید و از او برای معاینۀ کودکتان کمک بگیرید.
زمان تماس با پزشک برای تب کودک
برخی از زمان‌های ضروری تماس با پزشک در صورت وجود تب کودک شامل موارد زیر است:
سن کودکتان کمتر از سه ماه باشد و دمای بدن او ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر است. کودکی که این‌قدر کوچک است باید برای بررسی وجود عفونت یا بیماری‌های جدی معاینه شود. از دادن هر نوع داروی تب‌بری به کودک خودداری کنید، زیرا اول باید پزشک درجه حرارت دقیق بدن کودک را اندازه بگیرد و او را معاینه کند.
اگر کودک شما سه ماهه یا بزرگ‌تر باشد و کمی تب دارد، مهم‌ترین نکته این است که او چگونه به نظر می‌رسد و چگونه رفتار می‌کند. اگر سرحال و خوب به نظر می‌رسد و مایعات می‌خورد، نیازی به تماس با پزشک نیست ولی اگر تبش بیشتر از ۲۴ ساعت ادامه یابد یا درجه‌ٔ تب بسیار بالا باشد، لازم است از پزشک خود راهنمایی بخواهید. پزشک ممکن است به شما بگوید که اگر تب کودک به ۴۰ درجه سانتی‌گراد برسد، بدون در نظر گرفتن علائم دیگر، فوراً با او تماس بگیرید.
سن کودک شما بین سه تا شش ماه باشد و تب ۳۸/۳ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر دارد، یا اگر کودک بزرگ‌تر از شش ماه است و درجه حرارت ۳۹/۴ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر دارد و علائمی مانند از دست دادن اشتها، سرفه، نشانه‌هایی از گوش‌درد، بهانه‌گیری غیرمعمول یا خواب‌آلودگی یا اسهال یا استفراغ یا هر علامت مهم دیگری دارد باید به پزشک کودکتان مراجعه کنید.
در صورت مشاهدهٔ هر کدام از موارد زیر در رابطه با تب با پزشک کودکتان تماس بگیرید یا به مطبش مراجعه کنید:
- کودک به طرز محسوسی رنگ‌پریده یا برافروخته باشد یا دفعات ادرار کردن او کم شده است.
- متوجه قرمزی روی پوست یا هر عارضۀ پوستی بدون علت دیگری در کودک شده‌اید. این نوع حساسیت اگر با تب همراه باشد، می‌تواند نشانۀ یک مشکل جدی‌تر باشد. جوش‌های کوچک بنفش‌قرمز یکه وقتی آنها را فشار می‌دهید سفید یا کم‌رنگ نمی‌شود یا دمل‌های بزرگ بنفش می‌تواند نشانۀ یک عفونت باکتریایی بسیار جدی یا بیماری التهابی مهم باشد.
- کودک در تنفس مشکل دارد، برای نفس کشیدن تلاش بیشتری می‌کند یا تنفس او سریع‌تر از حد معمول است و حتی پس از اینکه بینی او را با یک پوآر بینی کودکان تمیز می‌کنید، تغییری ایجاد نشود. این حالت می‌تواند نشانۀ عفونت‌های شدید ریوی باشد.
- کودک شما بیمار و بی‌حال به نظر برسد و درجه حرارت بدن او کمتر از حد طبیعی؛ کمتر از ۳۶ درجه سانتی‌گراد است. گاهی بدن نوزادان خیلی کوچک وقتی بیمار می‌شوند، به جای تب کردن، سرد می‌شود.
وقتی کودک تب دارد اما علائم آبریزش بینی، سرفه، مشکل استفراغ یا اسهال را ندارد، تشخیص علت تب می‌تواند مشکل باشد. عفونت‌های ویروسی زیادی وجود دارد که می‌تواند بدن را دچار تب کنند و هیچ علائمی نداشته باشند. برخی از این باکتری‌ها مانند سرخجه، سه روز تب بسیار بالا و سپس کهیر صورتی کم‌رنگ یا تظاهرات پوستی روی بدن ایجاد می‌کند.
بیشتر عفونت‌های جدی مانند مننژیت، عفونت‌های دستگاه ادراری، یا باکتریمی یعنی وجود باکتری در جریان خون، نیز ممکن است تب بالایی را بدون هیچ علائم خاصی ایجاد کند. اگر کودک شما به طور مداوم برای بیش از ۲۴ ساعت؛ بدون در نظر گرفتن هیچ علائم دیگری، تب ۳۹ درجه یا بالاتر دارد، لازم است با پزشک تماس بگیرید. سن کودک هرچه باشد، اگر او علائمی دارد که یک بیماری یا عفونت جدی را نشان می‌دهد، پزشک از شما می‌خواهد کودک را برای ارزیابی و معاینه شدن به مطب او یا به یک مرکز اورژانس ببرید.
انواع تب سنج
تب سنج یا ترمومتر یکی از ابزارهای مهم برای اندازه گیری دمای بدن است. اندازه‌گیری دقیق دما می‌تواند به پزشک کمک کند تا به تشخیص درستی از وضعیت سلامتی فرد برسد. در نوزادان اندازه‌گیری تب بسیار مهم‌تر است.
انواع مختلفی از تب سنج‌ها برای نوزادان وجود دارد که هر کدام ویژگی‌ها و مزایا و معایب خود را دارند. در این جا به بررسی چند نوع تب سنج مناسب برای نوزادان می‌پردازیم.
تب سنج دیجیتال:
یکی از محبوب‌ترین و رایج‌ترین انواع تب سنج‌ها برای نوزادان است. این نوع تب سنج‌ها دارای نمایشگر دیجیتال هستند که دمای بدن را به صورت دقیق نشان می‌دهند. تب سنج های دیجیتال معمولاً با باتری کار می‌کنند و طرز استفاده بسیار آسانی دارند. از این نوع دماستج به روش دهانی، مقعدی و یا زیربغلی می‌توانید استفاده کنید.
- سر دماسنج را با آب و صابون خوب بشویید.
- ترمومتر را در زیر بغل نوزاد قرار دهید.
- دست نوزاد را به بدن بچسبانید تا بازوها فاصله‌ای با بدن نداشته باشند.
- یک دقیقه تب سنج را در آن حالت نگه دارید.
- پس از شنیدن صدای تب سنج آن را بردارید و دما را بخوانید.
توجه داشته باشید به هر روشی که دمای نوزاد را اندازه می‌گیرید، همواره از همان روش استفاده کنید، زیرا نواحی مختلف بدن دمای متفاوتی دارند.
تب سنج پستانکی:
- تب سنج را کاملاً بشویید.
- آن را وارد دهان نوزاد کنید.
- چند دقیقه تب سنج را در همان حالت قرار دهید تا اندازه‌گیری درجه تب پایان یابد.
- عدد تب را بخوانید.
تب سنج گوشی:
یکی از پیشرفته‌ترین تب سنج‌ها برای نوزادان است که اغلب توسط پزشکان اطفال مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع تب سنج‌ها دارای سنسوری هستند که دمای بدن را از طریق مجرای گوش اندازه‌گیری می‌کنند. تب سنج‌های گوشی دارای دقت بالا و سرعت بالایی در اندازه‌گیری دما هستند و برای نوزادانی که هنگام اندازه‌گیری دما ناآرام هستند مناسب است.
ترمومتر لیزری:
برای استفاده از آنها کافی‌ست دستگاه را در فاصله 3-5 سانتیمتری پیشانی نوزاد بگیرید و پس از چند لحظه، دمای بدن او را روی صفحه نمایش دستگاه بخوانید.
