سپس نوبت به درمان کم خوابی و بی‌خوابی کودک می‌رسد که در این مورد حتما پیش از هر اقدامی لازم است با پزشک کودک مشورت شود. بعد از آن استفاده از پتوی نوزاد و بالش نوزاد مناسب نقش مهمی در خواب آرام نوزاد دارد. در این مقاله به بررسی علت کم خوابی نوزاد می‌پردازیم. با بیبی لوکس همراه باشید.
درمان کم خوابی نوزاد : نوزاد چقدر به خواب نیاز دارند؟
اولین و مهمترین نکته خواب بچه این است که اصلا رفتار نوزاد خود را با بقیه مقایسه نکنید. همان گونه که رفتار شما با خواهر یا برادرتان متفاوت است و شخصیت خود را دارید، نوزاد شما هم همینطور است. لذا از مقایسه به شدت پرهیز کنید.
یک سری اصول علمی و تجربه مادر پیرامون خواب کودک وجود دارد. شما باید این اصول و تجارب را مقایسه کنید و بهترین راه کار را با توجه به رفتار کودک خودتان انتخاب کنید. این نکته خیلی ساده و بسیار پر اهمیت است. چرا که اگر به آن توجه نکنید، همیشه از بی خوابی کودک خود کلافه خواهید شد و به روش های رفع بی خوابی کودک نمی رسید. پس ما اول اطلاعات کلی بر اساس اصول علمی و تجارب را با هم مرور می کنیم.
نوزادان و کودکان از لحاظ ساعات و شرایط خواب با یک‌دیگر تفاوت دارند، اما به طور کلی می‌توان ساعات خواب مورد نیاز کودکان را در سنین مختلف، به شرح زیر طبقه‌بندی کرد.
خواب مورد نیاز کودک ۰ تا ۳ ماهه
نوزاد تازه متولد شده تا سن نزدیک به ۳ ماهگی، نیاز به ۱۴ تا ۱۷ ساعت خواب در طول شبانه‌روز دارد. بدیهی است که این میزان خواب به صورت مداوم و پشت سر هم نبوده و نوزاد برای رفع گرسنگی، تعویض پوشک و برقراری ارتباط با والدین در این بین ساعاتی را بیدار خواهد بود. پس می‌توان به این نتیجه رسید که خواب نوزاد در بازه ۰ تا ۳ ماهگی، شامل مدت زمان طولانی اما طول خواب کوتاهی (در هر نوبت در حدود ۱ ساعت) خواهد بود. استفاده از تشک آنتی رفلاکس بعد از خوردن شیر به خواب بهتر نوزاد کمک می‌کند.
خواب مورد نیاز کودک ۳ ماهه تا ۶ ماهه
با ورود کودک به ۴ ماهگی مدت زمان خوابی که در طول شبانه‌روز احتیاج دارد به ۱۲ تا ۱۵ ساعت می‌رسد. در این بازه سنی، زمان هر دوره خواب کودک نیز بیشتر می‌شود؛ چراکه با محیط انس بیشتری گرفته و احساس گرسنگی نیز در وی کمتر اتفاق می‌افتد. در این دوره سنی، کودک کم‌کم به خواب شبانه عادت کرده و مدت زمان خواب وی در شب‌ها بیشتر و تعداد دفعات بیداری وی کمتر خواهد بود.
خواب مورد نیاز کودک ۶ ماهه تا ۱ ساله
در بازه زمانی ۶ تا ۱۲ ماه، کودک عادت می‌کند که شب‌ها خوابیده و ساعات بیداری وی در طول روز بیشتر می‌شود. در این مدت ممکن است تعداد دفعات بیداری کودک در هنگام شب به ۲ تا ۳ بار کاهش یافته و تعداد دفعات خواب مورد نیاز وی در طول روز نیز به ۱ یا ۲ بار کاهش یابد.
لازم به ذکر است که این میزان خواب، در حالت نرمال صدق کرده و در مواردی که کودک دچار دل‌درد بوده یا در حال دندان درآوردن است و یا مشکلاتی از این دست دارد، ساعات خواب وی دچار اختلال می‌شود.
عوامل مهم کم خوابی و بی‌خوابی نوزاد
فاکتورهای زیادی وجود داشته که می‌توانند در خواب نوزاد و کودک اختلال ایجاد کنند. برخی از فاکتورها با رسیدگی به نوزاد مثلا تعویض پوشک وی یا رفع گرسنگی و ایجاد جای خواب راحت با پتوی نوزاد و … برطرف شده و در برخی موارد ممکن است مشکل جدی‌تر وجود داشته باشد. از جمله فاکتورهای مهمی که سبب کم خوابی کودک و بی‌خوابی کودک می‌شود عبارتند از:
سیکل خواب نامنظم
یکی از دلایلی که کودک در طول روز خوابیده و شب‌ها بیدار می‌ماند، سیکل نامنظم خواب وی بوده که البته امری موقتی است. در واقع کودک نمی‌تواند روز و شب را تشخیص داده و به این ترتیب در ساعات اشتباهی به خواب می‌رود. این مشکل به مرور زمان و با آشنایی کودک با محیط برطرف می‌گردد.
گرسنگی و تشنگی
از جمله معمول‌ترین دلایل بی‌خوابی و کم خوابی کودک گرسنگی وی بوده که غالبا با گریه کودک نیز همراه خواهد بود. اگر کودک با شیر مادر تغذیه می‌شود، بدیهی است که به علت هضم سریع این شیر، پس از مدت زمان کوتاهی دوباره احساس گرسنگی داشته باشد و از خواب بیدار شود. حتی اگر بدانید که مدت کمی از زمان شیر خوردن کودکتان گذشته است، بهتر است باز هم به او شیر بدهید تا مطمئن شوید که مشکل بی‌خوابی او به دلیل گرسنگی بوده یا نه. گاهی نیز علت بیداری کودک، تشنگی بوده که در این مورد نیز شیر دادن به نوزاد و در سنین ۴ تا ۵ ماه به بالا، آب دادن به او می‌تواند موثر باشد.
دندان درآوردن
زمان دندان درآوردن کودکان با یک‌دیگر تفاوت دارد. اما به طور کلی این امر پیش از ۱ سالگی کودک اتفاق می‌افتد. دندان درآوردن با درد همراه بوده که این درد می‌تواند سبب بی‌خوابی کودک و ناآرامی وی شود. در برخی موارد نیز به دنبال این امر کودک تب می‌کند. در شرایطی که کودک به دلیل دندان درآوردن دچار بی‌خوابی می‌شود، لازم است به پزشک مراجعه گردیده تا متناسب با نیاز کودک مسکن و تب‌بر تجویز شود. این داروها بهتر است در حدود ۱۵ دقیقه قبل از خوابیدن کودک به او داده شود تا کودک خواب راحتی داشته باشد.
کولیک
از جمله موارد شایع بی‌خوابی در کودکان زیر ۴ ماه می‌توان به کولیک اشاره کرد. کولیک یا قولنج کودکان، در واقع به گریه کردن‌های طولانی کودک گفته می‌شود که بیشتر از ۳ ساعت در طول روز و بیش از ۳ روز در هفته ادامه داشته باشد. کولیک علاوه بر مدت زمان، در موارد دیگر نیز با گریه معمولی نوزاد متفاوت است. کولیک معمولا بلندتر از گریه معمولی بوده و به طوری است که انگار کودک در حال درد کشیدن است. از طرفی کولیک به طور ناگهانی اتفاق افتاده و با رفع گرسنگی کودک یا تعویض پوشک وی نیز قطع نمی‌شود. گاهی ممکن است کودک مبتلا به کولیک بعد از اجابت مزاج و یا دفع گاز آرام گیرد.
نفخ
مصرف غذاهای نفاخ توسط مادر می‌تواند بر شیر وی تاثیر گذاشته و کودک با نوشیدن آن شیر دچار نفخ شود. نفخ معده می‌تواند سبب ناآرامی و بی‌خوابی کودک گردد. در این مورد ماساژ دادن آرام کمر و شکم نوزاد می‌تواند به دفع باد و آرام گرفتن کودک کمک کند.
سرماخوردگی و آلرژی
گاهی بیماری‌هایی از جمله سرماخوردگی و آلرژی، به سبب ایجاد سرفه، عطسه، گرفتگی بینی، گلودرد و … مانع از خوابیدن کودکان می‌شود.
یبوست
یبوست در کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند به ندرت اتفاق می‌افتد. اما در کودکانی که شیر خشک می‌خورند و یا با رسیدن به سن ۶ ماهگی زمان غذا خوردن آنها رسیده است، ممکن است دچار یبوست شده و این امر بر سیکل خواب آنها تاثیر منفی داشته باشد.
کمبود ویتامین
کودکان از همان ابتدای تولد زیر نظر پزشک مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی از جمله آهن، منیزیم و گروه‌های مختلف ویتامین را دریافت می‌کنند. در برخی موارد کمبود برخی از این ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن کودک می‌توان سبب بی‌خوابی و کم خوابی وی گردد. در چنین مواردی باید طبق نظر پزشک، مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز آغاز شود.
مشکلات تنفسی
در برخی موارد مسدود شدن مجاری تنفسی به دلیل عوامل مختلفی از جمله گرفتگی بینی، برونشیت، آسم، ذات‌الریه و … می‌تواند در تنفس کودک اختلال ایجاد کرده و مانع از خوابیدن وی شود. رفع این مشکل باید با نظر پزشک انجام شود.
مصرف کافئین زیاد توسط مادر
همانطور که گفته شد نوع غذای مادر بر شیر وی تاثیر گذاشته و به طبع روی نوزاد شیرخوار نیز تاثیرگذار است. مصرف زیاد کافئین توسط مادر یا خوردن بیش از اندازه شکلات و کاکائو توسط وی می‌تواند در کم خوابی کودک و بی‌خوابی کودک موثر باشد.
پتوی نوزادی
همانطور که اشاره کردیم کالای خواب نقش مهمی در خواب آرام کودک دارد. پتوی نوزادی نرم و با الیاف درجه یک، ضدحساسیت با گرم کنندگی بالا می‌تواند درمان‌کننده کم خوابی کودک و افزایش خواب کودک شود.
بالش نوزاد از عوامل موثر در درمان کم خوابی نوزاد
انتخاب بالش نوزاد مناسب نه تنها به تنفس کودک کمک می‌کند، بلکه برای صاف نشدن سر و راحتی نوزاد هنگام خواب نیز پیشنهاد می‌شود. انواع بالش فرم دهی در سایت مانیلو موجود می‌باشد.
تشک آنتی رفلاکس کمک به درمان کم خوابی نوزاد
بعد از خوردن شیر پیش از خواب بهتر است بدن کودک در حالت شیب‌دار قرار بگیرد تا دچار رفلاکس معده نشود؛ مخصوصا در ماه‌های اول تولد. رفلاکس شیر در نوزادان بسیار شایع است و در صورتی که کودک خواب‌آلود باشد، باعث عدم به خواب رفتن و ناراحت خوابیدن نوزاد می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم برای حفظ سلامت و هضم بهتر شیر برای کودکتان یک تشک آنتی رفلاکس تهیه کنید.
مراحل ساده درمان کم خوابی نوزاد
۱- درمان کم خوابی نوزاد با تنظیم ساعات فعالیت، غذا خوردن و خواب کودک:
تنظیم یک برنامه ثابت برای کمک به کودک شما برای یادگیری خوابیدن در طول شب کلیدی است. این برنامه باید روال و برنامه روتین نوزاد و کودک باشد. سبک زندگی مادر این برنامه را به صورت ناخودآگاه یا آگاهانه برای کودک تنظیم می کند. لذا شما نمی توانید مثل زمانی که بچه نداشتید زندگی کنید. پس سبک زندگی مادر باید متناسب با نوزاد تنظیم شود.
در چند ماه اول، برنامه خواب کودک شما تا حد زیادی با الگوی غذا خوردن او تعیین می شود. پس تنظیم خواب نوزاد با فواصل مشخص زمان شیر دهی کار آسانی است. به برنامه پایبند باشید حتی کودک خود را اگر خواب است از خواب بیدار کنید و به آن شیر دهید. تنظیم رفتار کودک دو الی سه هفته بیشتر زمان نمی برد، پس صبور باشید.
۲- درمان کم خوابی نوزاد با آماده سازی فضا و محل خواب کودک:
قبل از زمان خواب، سعی کنید یک فضای آرام را ایجاد کنید و هر شب همان روال قبل از خواب را تکرار کنید تا کودک به این سبک عادت کند. یکی از وسایل کمک دهنده تاب بازی تخت خواب شو می باشد.این تاب نوزاد را در محلی که بازی می کند عادت خواهد داد. پس اگر هنوز شک دارید که تاب کودک خانگی بخرید یا نه حتما به نکاتی که گفتیم دقت کنید.
۳- روش های زیر می تواند به درمان کم خوابی نوزاد و کودک شما کمک کند تا به سبک جدید خوابیدن عادت کند:
- تخلیه انرژی بچه در طی روز با بازی کردن با او
- استفاده از اسباب بازی و عروسک که کودک با آن ارتباط دارد
- دوش گرفتن یا شستشوی پاهای بچه با آب ولرم
- تعویض لباس خواب و پوشک تازه یادتون نره
- کتاب خواندن حتی برای نوزاد. یادتون نره کتاب شخصیت بچه را شکل خواهد داد.
- خواندن لالایی
- داشتن غذای شبانه
- دادن یک بوسه شب بخیر
- کم نور کردن چراغ ها
- کم کردن ترموستات
- ایجاد محیطی آرام
- خسته سازی ذهن کودک همزمان با بازی وی نظیر
۴- آموزش تنها خوابیدن نوزاد و جدا سازی محل خواب کودک :
بخش مهمی از ایجاد عادات خواب سالم برای کودک شامل آموزش به خواب رفتن کودک به تنهایی است. اشتباه بزرگی که اکثر خانواده ما ممکن است انجام دهند عادت کودک به خوابیدن کنار مادر و پدر است. بهترین سن برای جدا سازی محل خواب کودک بعد از چهار ماهگی است. اگر حتی خانه کوچکی دارید که تنها یک اتاق دارد، حتما فضای خواب کودک را از محل خوابتان جدا کنید.
نوزاد بعد از چهارماهگی کم کم میزان تمایلش به خواب در شب بیشتر می شود، پس مادر نیز کمتر اذیت می شوند. بسیاری از نوزادان در طول شب از خواب بیدار می شوند و به یک بزرگسال نیاز دارند تا آنها را دوباره بخواباند. برخی از نوزادان این کار را ۳-۴ بار در شب انجام می دهند. نتایج نشان داده است کودکانی که محل خواب جدایی دارند، کمتر دچار اضطراب جدایی شده و کمتر نیاز به بزرگسال دارند.
جدا سازی محل خواب کودک باعث می شود کودک استقلال شخصیت پیدا نماید. همچنین کودک وقتی مفاهیم ترس را حس کرد از تاریکی نترسد یا بسیار کمتر نسبت به دیگر کودکان بترسد. با این روش رفع بی خوابی کودک، اگر در طول شب از خواب بیدار شوند و شما آنجا نباشید، کمتر مضطرب خواهند شد و بدون نیاز به کمک شما بیشتر به خواب خواهند رفت.
