مادر گاهی نیاز دارد شیر خود را ذخیره کند تا در زمان مناسب از آن برای نوزاد استفاده کند. اما به منظور حفظ سلامت و کیفیت شیر ذخیره شده باشد مواردی را مد نظر داشته باشد. از آنجایی که 6 ماه اول بعد از تولد، نیاز نوزاد به غذا تنها از طریق شیر تامین می شود و در حالت عادی هیچ شیری بهتر از شیر مادر نیست، بهتر است در شرایطی که چند ساعت از کودکان دور هستید و امکان شیردهی ندارید، شیر خود را دوشیده و ذخیره کنید. ذخیره سازی شیر مادر و نگهداری آن نیازمند دانستن نکاتی است که در ادامه توضیح خواهیم داد. با بیبی لوکس همراه باشید.
مراحل دوشیدن شیر مادر
قبل از دوشیدن شیر برای نوزاد دست و سینه تان را با آب و صابون بشویید.
برای به جریان افتادن شیر بهتر است کارهای زیر را انجام بدهید:
- به کودکتان و چیزهایی که دوست دارد فکر کنید.
- پارچه گرمی را روی سینه بگذارید.
- به آرامی سینه را ماساژ بدهید و نوک سینه را بمالید.
- به شیری که خارج می شود فکر کنید.
- آرام بشینید و ریلکس باشید.
انواع روش های دوشیدن شیر
دوشیدن شیر با استفاده از دست:
در این حالت از دست برای فشار دادن و خارج کردن شیر استفاده می شود. این کار نیاز به مهارت و تمرین و هماهنگی دارد و با تمرین بهتر می شود. همه مادران بهتر است این روش را یاد بگیرند تا در شرایط اورژانسی از آن استفاده کنند. کاسه را دور هاله پستان قرار دهید و آرام و به حالت c شکل با شست روی سینه را ماساژ بدهید و سپس این فشار را خارج کنید. اول ممکن است چند قطره خارج بشود اما کم کم شیر جریان پیدا می کند.
شیردوش دستی:
از دست و آرنج برای حرکت دادن وسیله شیر دوش استفاده می شود این روش هم نیاز به مهارت و هماهنگی دارد و ممکن است باعث عفونت سینه بشود.
شیردوش برقی:
این پمپ با باتری و یا برق کار می کند و آسان است و می تواند به طور همزمان از دو طرف شیر بدوشد.
نحوه ذخیره شیر دوشیده شده مادر
لازم است بدانید ماندگاری شیر مادر در دمای اتاق تا 4 ساعت، در یخچال تا 4 روز و در فریزر تا دو هفته هم می تواند باشد. پس با توجه به اینکه چه مدت بعد می خواهید از این شیر استفاده کنید می توانید در اتاق یا یخچال یا فریز نگهداری کنید.
از یخچال برای ذخیره شیر به مدت کم استفاده کنید و برای ذخیره شیر به مدت طولانی از فریزر استفاده کنید. بهتر است شیر را در “در فریزر” نگذارید، زیرا درِ فریزر زیاد باز و بسته می شود و تغییر دما باعث خراب شدن شیر می شود. می توانید شیر تازه را بعد از چند بار دوشیدن سینه با هم مخلوط کنید کنید اما هیچ وقت شیر تازه را با شیر فریز شده مخلوط نکنید زیرا گرمای شیر تازه باعث خراب شدن می شود.
شیر مادر را در ظرف های شیشه ای و یا کیسه های مخصوص ذخیره شیر نگه داری کنید. روی کیسه ها و یا شیشه ها تاریخ دوشیدن را بنویسید. شیر را در مقادیر کم ذخیره کنید. مقداری از بالای ظرف را خالی بگذارید چون شیر وقتی فریز می شود حجم بیشتری را به خود می گیرد. اجازه بدهید اول شیر ذوب بشود و بعد آن را به کودک بدهید.
برای ذخیره سازی شیر فشرده شده از چه ظرفی باید استفاده کنم؟
قبل از خارج سازی یا لمس شیر از سینه، دست ها را با صابون و آب بشویید. بعد، شیر فشرده شده را در لیوان یا ظرف پلاستیکی فشرده در پوش دار تمیز بدون نگهدارنده BPA ذخیره کنید. همچنین می توانید از کیسه های پلاستیکی مخصوصی که برای جمع آوری و ذخیره سازی شیر طراحی شده هم استفاده کنید. اگرچه ممکن است کیسه های ذخیره سازی شیر پاره، سوراخ و راحت تر از نگهدارنده های محکم آلوده شوند. برای مراقبت بیشتر کیسه ها را در ظرف غذا خوری پلاستیکی سفت که خیلی محکم بسته می شود، قرار دهید. هیچوقت شیر مادر را در بطری های یک بار مصرف یا کیسه پلاستیکی که برای مصارف عمومی خانگی استفاده می شوند، ذخیره نکنید.
بهترین روش برای ذخیره سازی شیر فشرده مادر چیست؟
برچسب ها و خودکارهای ضد آب استفاده کنید، روی هر ظرف برچسب را به همراه تاریخ که شیر را فشرده کردید درج کنید .اگر شیر را برای سهولت در مراقبت از کودک تان ذخیره می کنید، نام کودک تان را روی برچسب بنویسید. ظرف را در قسمت انتهایی فریزر یا یخچال قرار دهید جایی که خنک ترین درجه حرارت است. اگر به یخچال یا فریزر دسترسی ندارید شیر را موقتا در دستگاه خنک کننده مجزا ذخیره کنید. هر ظرف را یک بار با شیر پر کنید چون کودک تان برای یک بار غذا خوردن به آن نیاز خواهد داشت.
احتمالا با ذخیره سازی حدود 2 تا 4 اونس (59 تا 118 میلی لیتر) شروع می کنید و بعد براساس نیاز کودک ذخیره سازی را تنظیم می کنید. ذخیره سازی قسمت کوچکی حدود 2 اونس (30 تا 59 میلی لیتر) را برای موقعیت های غیر منتظره یا تاخیر در غذا دادن منظم در نظر بگیرید. شیر مادر به دلیل یخ زدن حجم بیشتر پیدا می کند، بنابراین ظرف را تا لبه پر نکنید.
آیا می توانم شیر فشرده تازه را به شیری که قبلا ذخیره کرده ام اضافه کنم؟
می توانید شیر مادر فشرده شده تازه را به شیر که قبل تر در همان روز در یخچال یا فریزر ذخیره کرده بودید اضافه کنید. به هرحال، شیر فشرده شده تازه را در یخچال یا دستگاه خنک کننده با یخ قبل از اضافه کردن به شیر خنک شده یا یخ زده کاملا خنک کنید. شیر مادر گرم را به شیر یخ زده اضافه نکنید چون تا حدی باعث آب شدن شیر یخ زده خواهد شد.
چه مدت شیر مادر فشرده ذخیره می ماند؟
- دمای اتاق: شیر مادر فشرده تازه می تواند در دمای اتاق بیشتر از 6 ساعت نگه داشته شود. اگرچه استفاده یا ذخیره سازی صحیح برای مدت 4 ساعت هم مطلوب می باشد. اگر اتاق گرم باشد زمان به 4 ساعت محدود می شود.
- خنک کننده مجزا: شیر مادر فشرده شده تازه می تواند در دستگاه خنک کننده با قالب های یخ تا 1 روز ذخیره بماند.
- یخچال: شیر مادر تازه می تواند در انتهای یخچال تا 5 روز در ظرف تمیز ذخیره بماند. اگرچه استفاده یا ذخیره سازی در فریزر برای 3 روز هم مطلوب می باشد.
- فریزر: شیر مادر تازه می تواند در قسمت انتهایی فریزر تا 12 ماه ذخیره شود. به هر حال، استفاده از شیر مادر یخ زده تا 6 ماه هم مطلوب می باشد.
به خاطر داشته باشید تحقیق توصیه می کند که ذخیره سازی طولانی مدت شیر مادر در یخچال یا در فریزر مساوی با از دست دادن میزان زیادی از ویتامین سی در شیر است. توجه به این نکته هم مهم است که شیر مادر فشرده برای نوزاد تازه متولد شده است و کاملا نیازهای همان کودک در چند ماهگی اش را رفع نخواهد کرد. احتمالا راهنمایی های ذخیره سازی برای نوزادان زودرس، در بیمارستان بستری شده یا بیمار متفاوت است.
علائم خراب شدن شیرمادر
در ابتدا ظاهر شیر را بررسی کنید. شیر مادر وقتی ساکن باشد به دو لایه تقسیم می شود و چربی در قسمت بالا قرار می گیرد. حالا این دو لایه شیر باید به راحتی با هم مخلوط شود، اما اگر نشد یعنی شیر خراب شده است. شیر را بو کنید. اگر بوی صابون مانند داشت یعنی شیر شما خراب شده است و قابل استفاده نیست.
رنگ های مختلف شیر ذخیره شده
- آبی: این رنگ نشان دهنده ی وجود آغوز می باشد. آغوز اولین شیری است که از سینه خارج می شود و چربی کمتری دارد. این رنگ کاملا طبیعی است.
- زرد: ممکن است نشان دهنده کلستروم باشد. خوردن سبزیجاتی مثل هویج و… می تواند دلیل دیگر زرد شدن شیر باشد. در کل فریز کردن ممکن است رنگ شیر را مقداری زرد کند که عادی است و لازم نیست نگران آن باشید.
- سبز: خوردن سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج و.. می تواند رنگ شیر را به سبز متمایل کند. این رنگ طبیعی است.
- صورتی یا قرمز: رنگ قرمز یا صورتی در شیر می تواند ناشی از غذاهایی مانند چغندر که رنگ قرامز دارند باشد. ممکن است قرمز شدن شیر به دلیل شقاق سینه و خونریزی سینه باشد. شقاق سینه امری شایع در اوایل شیردهی است.
- سیاه یا قهوه ای: ممکن است به خاطر مصرف برخی داروها و یا بقایای خونی در اثر شقاق سینه باشد.
مقدار شیر ذخیره ای لازم برای نوزادان
- نوزادان 1-2 هفته ای: 60-90 میلی لیتر در هر وعده
- نوزادان 1-6 ماه: 90-150 میلی لیتر دز هر وعده
